Phụ nữ sau mãn kinh do hiện tượng béo phì và giảm estrogen dễ mắc các bệnh như thoái hoá khớp gối và loãng xương. Không có đau nào giống đau nào, đau trong đợt tiến triển của thoái hoá khớp gối làm cản trở các hoạt động thường ngày của chị em, đau rút hai bên sườn làm các quý bà không thể ngồi lâu.
 |
Bệnh thoái hóa khớp gối
Đây là bệnh rất thường gặp ở phụ nữ sau mãn kinh mà hậu quả dẫn đến tàn phế. Bệnh nhân đi lại khó khăn, bệnh nhân không thể ngồi xổm được, thậm chí có bệnh nhân không thể đứng được và phải ngồi xe lăn hoặc thay khớp gối. Giai đoạn sau mãn kinh, hiện tượng béo phì dễ xảy ra. Béo phì và giảm lượng estrogen trong máu sau mãn kinh là những yếu tố nguy cơ của thoái hóa khớp gối. Để khắc phục tình trạng này cần giảm cân nặng đối với người béo và có chế độ luyện tập đều đặn, điều trị thuốc hợp lý.
Các yếu tố nguy cơ gây thoái hoá khớp gối như béo phì, giảm hormon estrogen sau mãn kinh, người có lệch trục khớp (chân vòng kiềng hoặc chân chữ bát – H1). Ngoài ra còn do chấn thương, vi chấn thương khớp gối và yếu tố di truyền.
Điều trị thoái hoá khớp gối, ngoài việc giảm cân nặng với mục đích giảm quá tải lên khớp gối và giảm hiện tượng nứt sụn khớp. Tập luyện theo các bài tập cho khớp để chống cứng khớp gối ở tư thế gấp và để làm khoẻ các cơ quanh khớp. Phải sử dụng thuốc chống viêm trong đợt tiến triển của bệnh để ức chế các cytokine gây viêm màng hoạt dịch khớp. Ngày nay, ở nước ta có sản phẩm mới giúp ức chế interleukin-1 như artrodar, mỗi ngày có thể sử dụng từ 50 – 100 mg/ngày (uống 2 viên /ngày vào hai bữa ăn chính, từ 3 – 6 tháng). Artrodar có vai trò ức chế tổng hợp interleukine-1, ức chế sự hoạt hoá interleukine-1 và kích thích quá trình đồng hoá.
Cortiocoid tiêm nội khớp chỉ nên sử dụng trong trường hợp có tràn dịch khớp gối, dịch nhiều kích thích xương dưới sụn và gây đau, sau khi đã hút dịch khớp gối ở phòng đảm bảo vô trùng, thầy thuốc chuyên khoa sẽ chỉ định tiêm nội khớp. Corticoid dạng tiêm nội khớp cũng không được lạm dụng tiêm khớp quá nhiều lần có thể gây loãng xương.
Hiện nay, ở nước ta nhiều bệnh nhân thoái hoá khớp gối đã được điều trị với axit hyaluronic tiêm vào khớp gối. Axit hyaluroníc có trong thành phần dịch khớp, khi khớp gối khô bồi phụ thuốc này có tác dụng làm giảm đau, tác dụng đàn hồi và thay đổi độ nhớt, cải thiện vận động của khớp.
Điều trị ngoại khoa khi mà điều trị nội khoa không còn hiệu quả, có thể thay khớp gối hoặc cắt xương chỉnh trục.
 |
Loãng xương
Bệnh này thường xuất hiện sau mãn kinh là do nồng độ estrogen của buồng trứng tiết ra bị giảm. Loãng xương là một bệnh được đặc trưng bởi giảm khối lượng xương của cơ thể, tổn hại vi cấu trúc của bè xương dẫn đến xương giòn và tăng nguy cơ gãy xương. Tốc độ mất xương giai đoạn mãn kinh từ 1 – 3% mỗi năm, kéo dài 5 – 10 năm sau khi mãn kinh. Vì vậy ở giai đoạn này người ta khuyên dùng liệu pháp hormon thay thế 17 beta estradiol dưới dạng viên uống với thời gian từ 7-9 năm phòng được xẹp đốt sống. Điều trị hormon thay thế cần theo dõi thường xuyên của thầy thuốc chuyên khoa để tránh các bệnh do thuốc gây ra. Bằng phương pháp hấp thụ tia X năng lượng kép DEXA (Dual energy X ray absorptiometry) đo mật độ xương ở cột sống thắt lưng hoặc cổ xương đùi để biết được mật độ xương: bình thường, giảm mật độ xương hay loãng xương. Loãng xương thường không có biểu hiện gì, bệnh nhân xuất hiện đau nghĩa là đã có gãy xương như gãy đốt sống hoặc gãy cổ xương đùi.
Hoàn cảnh phát hiện loãng xương: gãy xương, đau cột sống thắt lưng, giảm chiều cao, biến dạng cột sống gù – vẹo. Giảm chiều cao trong loãng xương (H2).
Các yếu tố dẫn đến nguy cơ loãng xương: mãn kinh sớm tự nhiên hoặc do mổ xẻ cắt tử cung, buồng trứng; tiền sử gia đình bị loãng xương, xẹp đốt sống; hoặc điều trị corticoid kéo dài liều mạnh; hoặc mắc bệnh cường giáp, hoặc cắt dạ dày, hoặc bất động kéo dài; hút thuốc lá, nghiện rượu, người gầy. Vị trí xương hay bị gãy: cột sống, cổ xương đùi, cổ tay.
Phòng bệnh: Loại bỏ các yếu tố nguy cơ loãng xương, hoạt động thể lực đều đặn, đi bộ ít nhất 1 giờ, 3 lần mỗi tuần. Bổ sung đủ canxi là để tránh cường cận giáp thứ phát ở trường hợp do thiếu canxi, lượng canxi tối thiểu 1.000mg/ngày. Liệu pháp hormon thay thế ở giai đoạn mãn kinh khi có chỉ định của thầy thuốc chuyên khoa.
Điều trị loãng xương như tránh té ngã, bồi phụ calcium và vitamin D hàng ngày. Điều trị thuốc bisphosphonate theo chỉ dẫn của bác sĩ. Ở Nhật và Canada sử dụng nhiều vitamin K2 (Glakay), ngoài tác dụng chống vôi hoá động mạch chủ còn có tác dụng phòng ngừa loãng xương.
