Thoái hóa Cột sống cổ, cần lưu ý gì?

Thoái hóa đốt sống cổ gây nhiều phiền toái và đặc biệt gây biến chứng, nhất là ở người cao tuổi

Con người có 7 đốt sống cổ (từ C1 – C7). Từ C2 trở xuống, giữa hai đốt sống, có các đĩa đệm gian đốt sống. Mỗi đĩa đệm được cấu tạo bởi nhân nhầy, vòng sợi, mâm sụn và xung quanh đốt sống có các giây chằng, gân cơ bám vào. Vai trò của đĩa đệm cột sống cổ để liên kết các đốt sống với nhau. Mâm sụn gắn chặt vào tấm cùng của thân đốt sống bằng một lớp canxi có nhiều lỗ nhỏ, có tác dụng dinh dưỡng cho đĩa đệm (theo kiểu khuyếch tán) và bảo vệ xương khỏi bị nhân nhầy ép vào, bảo vệ đĩa đệm khỏi bị nhiễm khuẩn từ xương đi tới. Nhân nhầy di chuyển khi cột sống cử động và có tác dụng làm giảm xóc khi có lực tác động vào đốt sống.

Nguyên nhân và triệu chứng

Thoái hóa đốt sống cổ là tình trạng viêm dày và lắng tụ can-xi ở các dây chằng dọc cổ, làm hẹp các lỗ ra của các rễ thần kinh biểu hiện bởi các triệu chứng lâm sàng. Thoái hóa cột sống cổ là một căn bệnh liên quan trực tiếp đến các đốt sống cổ và nguyên nhân là do quá trình thoái hóa và viêm khớp mạn tính kéo dài, thường xảy ra ở độ tuổi 55 trở lên. Thoái hóa đốt sống cổ thường gặp ở người đã và đang có công việc luôn đòi hỏi ngồi lâu, cúi nhiều, ngửa nhiều hoặc ở người thường xuyên mang vác nặng trên đầu (đội vật nặng) hay ngồi trước màn hình vi tính hoặc xem vô tuyến quá lâu (người cao tuổi). Ở một số người cao tuổi còn lý do ít vận động, nằm một tư thế, ăn uống thiếu chất làm cho vùng cổ và vùng gáy không được thường xuyên cử động, hoặc khi nằm chỉ giữ nguyên một tư thế làm cho máu ít lưu thông, các tổ chức nuôi dưỡng kém. Ngoài ra còn có thể do tư thế ngủ (chỉ nằm một hoặc hai tư thế, dùng gối không phù hợp, không có thói quen chuyển mình…). Việc chèn ép rễ thần kinh và tủy sống còn có thể đưa đến sự thoát vị của các nhân đĩa đệm chèn vào tủy sống gây nên các biến chứng.

Triệu chứng:

Người bệnh có các cảm giác đau, mỏi, buốt khó chịu ngay cả khi nghỉ ngơi, mọi cử động đều gây nên đau đớn, đồng thời các động tác vận động cổ bị vướng (quay, ngửa, cúi…) và đau. Cơn đau vùng cột sống cổ kéo dài từ gáy lan ra tai, cổ, ảnh hưởng tới tư thế đầu cổ gây hiện tượng vẹo cổ, sái cổ. Cơn đau lan lên đầu, có thể nhức đầu ở vùng chẩm, vùng trán, đau từ gáy lan xuống bả vai, cánh tay ở một bên hay ở cả hai bên, nhất là khi vận động. Trong một số ít trường hợp có thể bị mất cảm giác khéo léo của tay, đôi khi cánh tay và bàn tay có thể bị tê liệt. Có trường hợp ban đêm khi ngủ gặp không khí lạnh đột ngột, kết hợp với một tư thế nằm không thuận lợi, sáng sớm lúc ngủ dậy có thể bị cứng cổ, không tự đi được và rất sợ những cơn ho, hắt hơi.

Một số biến chứng

Biến chứng có thể gặp bao gồm các triệu chứng dây thần kinh bị chèn ép gây đau dọc từ cổ xuống vai (một hoặc cả hai bên cánh tay), chèn ép các thành động mạch đốt sống gây đau đầu, chóng mặt, chèn ép dây thần kinh gây đau nhức lan xuống cánh tay (một bên hay cả hai tùy theo sự chèn ép vào dây thần kinh) và tê, mỏi cánh tay, bàn tay, ngón tay.

Một hiện tượng khác có thể xảy ra là gây rối loạn tiền đình (đau đầu, chóng mặt, buôn nôn mỗi khi đứng lên, ngồi xuống, thay đổi tư thế lúc nằm), làm cho người bệnh mệt mỏi, ăn kém, ngủ kém, lo lắng, trầm cảm, đặc biệt là người cao tuổi rất dễ bị ngã gây sang chấn. Bởi vì, thoái hóa đốt sống cổ làm tổn thương lỗ tiếp hợp ảnh hưởng đến sự lưu thông máu lên não. Biến chứng đáng chú ý nhất là thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ có chèn ép tủy sống, thậm chí còn có thể gây bại liệt một hoặc hai tay, rối loạn cảm giác tứ chi, chèn ép rễ thần kinh, tủy hoặc gây rối loạn thần kinh thực vật (đại tiểu tiện không tự chủ). Tuy vậy, cần lưu ý ở người cao tuổi có thể mắc nhiều bệnh khác dẫn đến đau đầu chóng mặt như tăng, hạ huyết áp, xơ vữa mạch máu, rối loạn tiền mãn kinh (ở nữ giới), hoặc tai biến mạch não hay u não… Chính vì vậy, người bệnh cần đi khám bệnh để được chẩn đoán sớm.

PGS.TS. BÙI KHẮC HẬU