U vương mê Bao Tự cười để thành nghiêng nước đổ. Leonardo da Vinci cho nhân loại nụ cười La Joconde muôn thuở. Đức Phật cười mỉm, Đức Di Lặc cười hỉ xả. Cười lành, cười rộ, cười nụ đều là thuốc quý.
Thành nghiêng nước đổ. Đến Tây An (Trung Quốc), tôi háo hức thăm Hoa Thanh Trì nơi vua Đường Minh Hoàng thường đem sủng phi tắm suối nước nóng. Có tượng Dương Quý Phi khỏa thân tắm suối. Đang lặng ngắm người đẹp, tôi bị người hướng dẫn khều, chỉ về dãy núi xanh xanh cao mút đàng xa, núi Ly Sơn. Tôi nhớ ngay cái cười nghiêng thành đổ nước. Nước Bao dâng cho U Vương nhà Châu một mỹ nữ. Vua sủng ái vô cùng. Bao Tự sinh một trai, vua lập thái tử, phế bỏ con lớn. Vậy mà chưa từng thấy mỹ nhân cười. Nghe hiến kế, ông vua si tình cho đốt lửa ở các phong hỏa đài. Thấy lửa báo nguy các vua chư hầu kéo đến cứu thiên tử. Cảnh tượng nhộn nhịp, rộn ràng khiến mỹ nhân bật cười, cười lớn, cười dài khiến vua vô cùng cao hứng. Chư hầu ngơ ngác, phẫn khích. U Vương phán: “Nhớ các khanh, trẫm muốn ban rượu”. Lại vài lần đốt lửa báo động dởm để ngắm ái phi cười. Rồi giặc Khuyển Nhung đến thật, các trấn chư hầu không thèm đến nữa. U Vương và thái tử bị giặc giết ở Ly Sơn, Bao Tự rơi vào tay giặc. Chuyện hơn ngàn năm, vẫn còn đây núi Ly Sơn với dấu vết phong hỏa đài.
Nụ cười huyền ảo cho muôn đời. Leonardo da Vinci đã tạo gương mặt phảng phất nụ cười. Mona Lisa còn có tên Ý là La Gioconda, người Pháp gọi La Joconde.
Đến Paris vào thăm bảo tàng Louvre, tôi tìm tới ngay bức tranh La Joconde. Đông người quá, phải chen lấn mới tới gần sát. Tranh nhỏ xíu, kích cỡ ghi là 77 x 53cm, lại để trong hốc sâu có kính dày bít lại, ánh sáng mờ mờ. Mở mắt hết cỡ gói trọn giai nhân vào lòng. Thấy nàng rồi, vậy là đủ. Rời xa mà ngẩn ngơ. Tôi lại tần ngần hồi lâu ngắm bản sao thật to treo gần đó. Gương mặt, ánh nhìn, góc mắt, khóe miệng hòa quyện thành nụ cười huyền ảo. Nhà đại danh họa đã cho nhân loại nụ cười để đời.
Vua hề Sạc-lô làm thế gian rộn tiếng cười
Các phim hài Chàng lang thang, Ánh sáng đô thị, Thời hiện đại đầy ắp trong tôi từ tuổi thơ. Phim câm mà sao hay quá. Anh chàng lang thang bé nhỏ râu mép rậm rì, áo quần sờn rách, cây gậy trong tay và bước đi xiêu vẹo. Bọn trẻ tụi tôi cười vang theo nhân vật hề Sạc-lô. Tìm ra đất dụng võ ở Hoa Kỳ vào mùa xuân 1915, xuất hiện với nhân vật chàng lang thang The Tramp, chỉ trong vòng hai năm Charlie Chaplin đã làm rất nhiều phim, tên tuổi nổi như cồn. Sạc-lô đem tiếng cười lành, giữ niềm tin cho dân chúng Mỹ đang ngụp lặn trong cơn Đại khủng hoảng kinh tế năm 1929 – 1930. Charlie Chaplin soạn nhạc đệm cho phim Thời hiện đại (1936). John Turner viết lời bài hát mang tên Nụ cười nhắn mọi người hãy vui lên để có ngày mai tươi sáng.
Mấy năm trước (2013), tôi có dịp vào Bảo tàng Phim câm Niles Essanay trên đại lộ Niles, thành phố Fremont bang California, được thăm nơi khởi đầu sự nghiệp của thiên tài điện ảnh. Thật cảm khái.
Khen cũng cười, chê cũng cười Từ nhỏ thuộc truyện ngụ ngôn Fontaine, truyện cổ tích Perrault của Pháp nhờ các bản dịch rất hay của Nguyễn Văn Vĩnh. Rồi hiểu được nhiệt tâm và tài ba của ông làm chiếc cầu nối văn hóa Đông Tây. Câu nói nổi tiếng “nước Nam ta sau này hay, dở cũng là ở chữ quốc ngữ”. Tôi khâm phục ông. Nhưng ông Vĩnh phê phán gay gắt cái cười: “An Nam ta có một thói lạ là thế nào cũng cười, người ta khen cũng cười, người ta chê cũng cười…”. Ông có khe khắt chăng? Có dịp tiếp xúc với nhiều khách và bạn bè nước ngoài, phương Tây và các nước trong vùng, tôi thấy họ cảm nhận được sự cởi mở của người Việt chúng ta, chắc là qua cái cười. Tôi trân trọng người Hàn Quốc, đất nước con người phát triển tuyệt vời! Tôi thích xem phim Hàn Quốc, phong cảnh, diễn xuất, quần áo. Nhưng ước gì thấy thêm nhiều nụ cười của các vai diễn.
Tiếng cười & sức khỏe
Cười rộ hay cười mỉm đều hay. Nhớ phải cười lành.
Cười là thuốc bổ. Tiếng cười làm tăng sức khỏe, làm mạnh hệ miễn dịch, tái tạo năng lượng, giảm bớt cơn đau và chống lại tác hại của stress. Đây là loại thuốc trời cho, không tốn tiền. Tiếng cười là thuốc tốt cho cả thân thể và tâm hồn. Không có gì bằng tiếng cười giúp chúng ta điều hòa tâm thân. Đùa vui, hài hước làm nhẹ gánh tâm sự nặng trĩu trong lòng, nối kết mọi người. Cười kích thích sự sản xuất endorphin, thuốc phiện tự nhiên giúp cơ thể thấy phơi phới. Cười che chở cho con tim, cải thiện chức năng các mạch máu, làm khí huyết lưu thông, giúp tránh đột quỵ và các bệnh tim mạch khác.
Gia tăng tình thân hữu. Khi cùng reo cười, người ta gần gũi nhau, thấy hạnh phúc hơn. Tiếng cười phát ra khi người ta thấy dễ chịu với một người khác, thấy tự do và cởi mở. Càng cười, cả nhóm càng thấy ấm lòng gắn bó. Cười dễ làm thay đổi thái độ của người khác.
Liệu pháp cười. Cái cười cởi mở được các thầy thuốc khai thác trong điều trị. Hãy tìm ra thêm những gì giúp cười to. Nên thường làm bạn với những người thích đùa. Hãy tạo khả năng hài hước. Hãy cười giỡn bất cứ khi nào có dịp, càng lâu càng tốt miễn là không hại cho ai.
Bé cười trong bụng mẹ. Từ năm 2001, giáo sư Campbell ở (nước Anh) đã bắt gặp hình ảnh bé cười trong bụng mẹ. Siêu âm 4D cho thấy các ngón tay của bé bắt đầu cử động vào tuần lễ thứ 15 và cười vào tuần lễ thứ 26. “Sau nụ cười là cái gì, tôi không nói được. Có thể đó là dấu hiệu của sự hài lòng trong một môi trường không có stress” (BBC News, 13/9/2013).
Nụ cười đầu đời. Các nụ cười đầu tiên không có chủ ý đáp trả bất cứ điều gì. Đó là nụ cười phản xạ, sẽ biến đi lúc bé được hai tháng tuổi. Nụ cười thật đầu đời là dấu hiệu thị giác tốt lên. Bé nhận được mặt của mẹ, bé cười biểu lộ sự vui sướng và hạnh phúc. Khi cái nhìn của bé lanh hơn, chỉ cần thấy gương mặt của hai người thân cũng đủ cho bé mỉm cười. Mẹ cha hưởng trọn nụ cười cùng ánh mắt thương yêu.
Những năm trung học, tôi vớ được sách “Đắc nhân tâm” do Nguyễn Hiến Lê dịch từ “How to win friends and influence people” của Dale Carnegie. Sách dễ hiểu mà hay quá, có lời khuyên: “Buổi sáng rời khỏi nhà, hít đầy hơi và ánh sáng mặt trời, mỉm cười với mọi người và siết tay người quen”.
Lời dặn này thấm dần. Từ những năm ở trường Y rồi thành thầy thuốc, thầy giáo, nụ cười trên môi cùng ống nghe, cục phấn, giúp đỡ tôi biết bao…
GS.BS. NGUYỄN CHẤN HÙNG
