PHỤC HỒI CHỨC NĂNG VẸO CỔ CẤP
I.ĐẠI CƯƠNG
Vẹo cổ cấp là một dạng đặc biệt của hội chứng cổ cục bộ, được xác định bởi sự bất thường của đầu không cân xứng so với vai do tăng trương lực cơ một bên cổ, gáy. Bệnh do nhiều nguyên nhân gây nên, thường sau một lao động nặng, mệt mỏi, căng thẳng, lạnh hay tư thế cột sống cổ sai lệch kéo dài. Hay gặp ở độ tuổi trẻ thường khởi phát đột ngột, có thể tự khỏi sau vài ngày nhưng rất dễ tái phát.
II.CHẨN ĐOÁN
1.Các công việc của chẩn đoán
1.1. Hỏi bệnh
Bệnh nhân xuất hiện đau có đột ngột không? mức độ đau như thế nào? đau tại chỗ hay đau lan lên đầu hoặc xuống vai? đau khi vận động, khi nghỉ ngơi…Có hạn chế vận động cột sống cổ, chóng mặt, có rối loạn giấc ngủ không?
1.2. Khám và lượng giá chức năng
Khám cột sống cổ: Hình dáng biến đổi, đầu bị lệch vẹo sang một bên ở tư thế chống đau cố định.
Cơ cạnh cột s ống cổ, cơ vùng vai co cứng, có điểm đau chói tại vùng cơ co cứng. Hạn chế vận động cột s ống cổ nhiều. Test kéo giãn cột s ống cổ t hấy giảm đau.
1.3. Chỉ định xét nghiệm cận lâm sàng
X Quang cột sống cổ thường qui các tư thế thẳng, nghiêng, chếch 3/4: Có giá trị loại trừ các nguyên nhân khác như sự bất thường về xương.
Chụp MRI khi muốn chẩn đoán phân biệt những bệnh lý thuộc tổ chức phần mềm hoặc những bệnh lý khác
2.Chẩn đoán phân biệt
– Thoái hóa đốt sống, cột sống cổ
– Chấn thương vùng cột sống cổ gây tổn thương xương và đĩa đệm
– Ung thư xương nguyên phát hoặc di căn.
III. PHỤC HỒI CHỨC NĂNG VÀ ĐIỀU TRỊ
1.Nguyên tắc phục hồi chức năng và điều trị
– Giảm đau, giảm co rút co cứng cơ.
– Phục hồi tầm vận động cột sống cổ
– Phục hồi các hoạt động chức năng hàng ngày
2.Các phương pháp và kỹ thuật phục hồi chức năng
2.1. Điều trị bằng nhiệt vùng vai gáy: Có thể chọn m ột trong các p hương pháp nhiệt sau: H ồng ngoại, đắp paraphin hoặc bùn khoáng, từ trư ờng nhiệt
2.2. Điện phân dẫn thuốc chống viêm giảm đau như Natrisalicylat 3% đặt tại vùng cột sống cổ.
2.3. Điện xung: Các dòng giảm đau cấp như TENS, Diadinamic…
2.4. Siêu âm hoặc siêu âm dẫn thuốc chống viêm giảm đau dòng xung dọc vùng cơ hai bên cạnh cột sống.
2.5. Kéo giãn cột sống cổ ngắt quãng hoặc liên tục.
2.6. Xoa bóp vùng vai gáy: Rất có hiệu quả trong điều trị, có tác dụng giảm đau nhanh
2.7. Tập luyện: Đặc biệt quan trọng trong điều trị cũng như phòng tái phát. Các bài tập theo tầm vận động cột sống cổ, vai tay. Điều chỉnh tư thế cột sống cổ khi làm việc, trong sinh hoạt để tránh gập hoặc quá ưỡn kéo dài. Các bài tập được thực hiện khi đang điều trị và sau điều trị
3.Các điều trị hỗ trợ khác
3.1. Thuốc
3.1.1. Acetaminophen (paracetamol) 500mg X 4 viên/ngày. Có thể kết hợp với codeine (Efferalgan codeine) hoặc tramadon (Ultracet) tuy nhiên chỉ nên dùng ngắn ngày
3.1.2. Chống viêm giảm đau không steroid (NSAID): Dùng liều thấp, ngắn ngày. Cẩn trọng khi dùng cho bệnh nhân lớn tuổi, có tiền sử bệnh lý đường tiêu hóa, tim mạch hoặc suy thận mạn. Có thể uống hay bôi ngoài da.
3.1.3. Thuốc giãn cơ: Myonal viên 50mg hoặc Mydocalm 150 mg X 3 viên ngày chia 3 lần.
3.2. Điều chỉnh chế độ ăn hợp lý, giữ ấm vùng cổ vai gáy nhất là vào mùa đông. Nghỉ ngơi tránh tư thế vận động đột ngột đối với cột sống cổ. Không nằm gối đầu cao…
IV.THEO DÕI VÀ TÁI KHÁM
Các chỉ số theo dõi: Tình trạng đau, vận động cột sống cổ, các bài tập vận động cột sống cổ, các hoạt động thực hiện chức năng sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.
Trích: Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị của chuyên ngành Phục hồi chức năng 2014 của Bộ y tế: Số 3109/QĐ-BYT
