HUYỆT: Thiên Dũ
HÌNH ẢNH
TÊN HUYỆT
Thượng bộ thuộc thiên; Dũ = cửa sổ, chỉ cổ gáy. Huyệt ở vùng trên = thiên, có tác dụng trị bệnh ở vùng cổ gáy, vì vậy gọi là Thiên Dũ (Trung Y Cương Mục).
TÊN KHÁC
Thiên Thính.
XUẤT XỨ
Thiên ‘Bản Du’ (Linh Khu 2).
VỊ TRÍ
Ở phía ngoài cổ, bờ sau và trong gai xương chũm, bờ sau cơ ức đòn chũm, nơi góc hàm dưới. Hoặc lấy nếp sau gáy làm chuẩn, huyệt ở 1/3 ngoài của đường nối huyệt Thiên Trụ (Bq 12) và Thiên Dung (Ttr.17).
ĐẶC TÍNH
• Huyệt thứ 16 của kinh Tam Tiêu.
• Thuộc nhóm huyệt Thiên Dũ (Thiên Dũ Ngũ Bộ): Nhân Nghênh (Vi 9) + Phù Đột (Đtr.18) + Thiên Dũ (Ttu 16) + Thiên Phủ (P.3) + Thiên Trụ (Bq 12) (Linh Khu 21, 20).
TÁC DỤNG
Thăng khí Dương lên đầu, thông lạc.
CHỦ TRỊ
Trị cổ gáy cứng, tai điếc.
CHÂM CỨU
Châm thẳng 0,5 – 1 thốn. Cứu 1 – 3 tráng. Ôn cứu 3 – 5 phút.
GIẢI PHẪU
• Dưới da là bờ sau cơ ức – đòn – chũm, cơ gối đầu, cơ đầu dài.
• Thần kinh vận động cơ là nhánh của nhánh của đám rối cổ sâu, nhánh thần kinh chẩm lớn, nhánh thần kinh dưới chẩm. Da vùng huyệt chi phối bởi tiết đoạn thần kinh C3.
PHỐI HỢP HUYỆT
1.Phối Phong Trì (Đ.20) + Thượng Tinh (Đc 23) + Y Hy (Bq 45) trị mặt và mắt sưng (Giáp Ất Kinh).
2.Phối Côn Lôn (Bq 60) + Phong Môn (Bq 12) + Quan Nguyên (Nh 4) + Quan Xung (Ttu 1) trị chóng mặt, đầu đau do phong (Thiên Kim Phương).
3.Phối Tứ Độc (Ttu 9) trị điếc đột ngột (Thiên Kim Phương).
4.Phối Cự Cốt (Đtr.16) + Đại Trử (Bq 11) + Khuyết Bồn (Vi 12) + Thần Đạo (Đc 11) + Thiên Đột (Nh 22) + Thủy Đạo (Vi 28) trị vai lưng đau (Thiên Kim Phương).
5.Phối Hậu Khê (Ttr.3) trị cổ cứng (Tư Sinh Kinh).
6.Phối Dịch Môn (Ttu 2) + Thính Cung (Ttr.19) trị lãng tai (Châm Cứu Học Thượng Hải).
7.Phối Ế Phong (Ttu 17) + Hợp Cốc (Đtr.4) trị họng đau (Châm Cứu Học Thượng Hải).
8.Phối Côn Lôn (Bq 60) + Hợp Cốc (Đtr.4) + Phong Trì (Đ.20) trị eo lưng và lưng đau không xoay trở được (Châm Cứu Học Giản Biên).
THAM KHẢO
• Thiên Hàn Nhiệt Bệnh ghi: Bị điếc một cách nhanh chóng, mạnh bạo, khí bị che lấp xung dưới làm tai điếc và mắt sáng, thủ huyệt Thiên Dũ (Linh Khu 21, 17).
