Khí hư ( đới hạ) là chứng rất thường thấy trong bệnh phụ khoa.
Sự phát sinh có quan hệ chặt chẽ với mạch Nhâm, mạch Đới mà nguyên nhân thường do 5 loại là:
- Tỳ hư
- Thấp nhiệt
- Đàm thấp.
- Can uất (khắc tỳ thổ)
- Thận hư (dương khí hao tổn, âm hư hoả vượng)
Biện chứng chú ý 3 phương diện: màu sắc, trong đục, mùi hôi.
Cách chữa: chủ yếu là kiện tỳ thăng dương trừ thấp.
- Chứng Xích đới là có hoả lấy bổ thận làm trọng.
Chứng Bạch đới hơn Xích đới thì:
+ Nếu Tỳ hư: dùng Lục quân tử thang gia Thăng ma.
+ Nếu Khí hư: dùng Bổ trung ích khí.
+ Nếu Can hư: dùng Bát vị tiêu dao tán kèm thêm Lục vị hoàn.
+ Nếu Can uất hại Tỳ: dùng Bổ trung ích khí gia Táo nhân, Hoàng bá, Thương truật, Mạch môn, Phục linh, Sơn dược, và Lục vị hoàn.
+ Bạch đới mà tỳ thận hư nhiều dùng Ngũ vị tử hoàn, Bát vị hoàn (Xem thê
m bài Quy tỳ thang).
+ Nêu âm hư có hoả dùng Bát vị hoàn gia Ngũ vị, Thỏ ty, Xa tiền, Hoàng bá.
+ Ra khí hư nhờn trắng đặc dính dùng Lục long cô bản hoàn, Lục vị bảo nguyên thang làm chủ.
- Xích Bạch đới đau bụng ăn kém dùng Đương quy tiễn.
Bạch đới, Bạch dâm, Bạch trọc nước đái như nước vo gạo dùng Uy hĩ hoàn, đau bụng vùng rốn dùng Đại hiệu củng thần hoàn,
- Bạch đới lâu ngày gầy mòn dùng Nhân sâm Hoàng kỳ tán
- Âm hư hoả thịnh dùng cầm bá thư bi hoàn.
- Âm hư dương kiệt khí hư hôi tanh dùng Hoàng kỳ kiến trung bỏ Nhục quế gia Đương quy và thêm Khổ luyện hoàn.
Băng lậu mãi, đau quanh vùng rốn lan ra dùng Cố chân hoàn.
Hư hoả dùng Bổ kinh cố chân hoàn, Đại ô kê hoàn.
Con gái chưa chồng, sỢ hãi, bị lạnh bị đới hạ dùng Hổ phách châu sa hoàn.
Có thai ra khí hư do thấp nhiệt dùng cầm truật vu bì hoàn gia Hương phụ.
Sau đẻ mất huyết dùng Ngải phụ noãn cung hoàn gia Phụ tử, Can khương, Ngô thù hoặc Hoàng kỳ kiên trung bỏ Nhục quế gia Đương quy, uống thêm khổ luyện hoàn.
