Phía ngoài hoặc trong âm hộ bị ngứa, nặng thì đau nhức, có khi chảy nước, ngứa đau khó chịu, ngồi nằm không yên gọi là ngứa âm hộ. Hiện nay, trên lâm sàng thường thấy âm hộ sưng có trùng và có nốt trắng ngoài âm hộ đều thuộc trong phạm vi ngứa âm hộ (âm dưỡng).
Bệnh này đã thấy chép rất sớm trong Thiên Phụ nhân tạp bệnh mạch chứng tinh trị sách Kim quỹ yếu lược: “Mạch thiếu âm hoạt sác là âm hộ sinh lơ, âm hộ trùng ăn lở loét thì dùng Lang nha thang mà rửa”. Trong thiên tuy chưa nói rõ là âm hộ ngứa, nhưng chứng trạng nêu trong đó giống với chứng ngứa âm hộ, nặng thì sinh lở loét nơi ấy. Cho nên nói chứng âm hộ sinh sang cũng có thể là chứng ngứa âm hộ đã nặng.
NGUYÊN NHÂN BỆNH
- Thấp nhiệt dồn xuống
Tỳ hư can uất, hoá sinh thấp nhiệt, thấp nhiệt tích đọng lại dồn xuống hạ tiêu.
- Can kinh uất nhiệt
Tức giận, lo nghĩ, can uất sinh nhiệt, uất nhiệt dồn xuống.
BIỆN CHỨNG
- Chứng thấp nhiệt
Trong âm hộ hoặc ngoài âm hộ đều ngứa, nặng thì đau đớn, có lúc chảy nước, tâm phiền ít ngủ, nằm ngồi không an, miệng đắng mà nhớt, ngực tức không thư thái, nước tiểu vàng, bạch đới rất nhiều, màu vàng nhợt, rêu lưỡi vàng nhớt, mạch huyền hoạt mà sác.
- Chứng can uất
Trong âm hộ ngứa không chịu nổi ngồi nằm không yên, tinh thần uất ức, tính nóng nảy hay giận, tâm phiền ít ngủ, hoặc sườn đau sốt cơn, miệng đắng mà khô, đại tiện bí, tiểu tiện vàng ngắn, đái khó mà sẻn, lưỡi đỏ, rêu mỏng vàng, mạch huyền tế mà sác.
CÁCH CHỮA
Cách chữa bệnh này cốt thanh nhiệt trừ thấp làm chủ, ngoài việc uống thuốc ra còn phối hợp với phép xông thì kết quả tại càng mau chóng. Thấp nhiệt dồn xuống thì nên thanh trừ thấp nhiệt, điều hoà can tỳ, dùng bài Đan chi tiêu giao tán (1), can kinh uất nhiệt thì nên tả can thanh nhiệt dùng bài Long đởm tả can thang (2) lại có những phương thức rửa và xông dùng ngoài, cũng nên áp dụng.
PHỤ PHƯƠNG
- Đan chi tiêu giao tán (Xem Kinh nguyệt không đều)
- Long đởm tả can thang (Xem Đới hạ)
- Phương thuốc xông rửa dùng ngoài.
Sà xàng tử tẩy phương (Dưỡng y đại toàn)
Sà xàng tử 36g Bạch phàn 12g
Hoa tiêu 12g
Sắc lên mà rửa vào âm đạo (gia Địa cốt bì)
Tháp dưỡng thang
Hạc sắt thảo 1 lạng Quy vĩ 20g
Khổ sâm 20g Sà xàng tử 20g
Uy linh tiên 20g Lang nha 20g
Dùng nước xông mười bát, nấu sôi mấy trào, lắng trong đựng vào chậu, nhân lúc nóng thì xông, sau nguội thì rửa, cho 2 hay 3 cái mật lợn vào càng hay.
