Chữa đau dạ dày do nhiệt (do viêm dạ dày)

Chứng trạng: Lúc đau không thích sờ nắn vào, rêu lưỡi phần nhiều vàng nhầy, mạch tất phải sác (nhanh) mà đại (to) kiêm có miệng khát đái đỏ, đại tiện bí kết, mọi chứng trạng thực nhiệt của tràng vị. Phép chữa nên: Trong việc làm mát cái nóng giúp thêm vấn đề điều khí, người nay hay dùng bài “Thanh trung thang” thêm Kim linh tử, Chỉ thực. Ngoài ra còn có thể cho thêm những vị mát khí huyết của tỳ vị như: Bạch thược, Cát căn làm mát khí của tỳ vị, Đại hoàng làm mát huyết của tỳ vị nữa. Nếu nhiệt quá cao còncó thể dùng Thạch cao, Hoàng liên, Huyền sâm, Hoạt thạch, Mạch môn, Liên kiều…

Thang Trung ẩm thang (Thống chỉ phương)

Trị trong dạ dày nóng dữ gây đau

Dược phẩm:

Hoàng liên, Chi tử (đều sao gừng) đều 2 đồng cân, Trần quất bì, Bạch linh đều 1,5 đồng cân (có nơi 2 đồng cân), Bán hạ 1 đồng cân (có nơi 2 đồng cân sao nước gừng), Thảo đậu khấu nhân (đập dập), Cam thảo (nướng) đều 7 phân.

Nước trong 2 bát thêm Gừng 3 lát, sắc uống nóng trước bữa ăn.

Trường hợp dạ dày nóng gây đau hoặc viêm dạ dày tôi dùng:

Thang Thanh trung gia vị (Hy Lãn phương)

Ý nghĩa phương:

Trong thang Thanh trung có các vị của bài Nhị trần (Bán hạ, Trần bì, Phục linh, Cam thảo) phương Nhị trần là phương của “Thái bình huệ dân hòa tễ cục phương”, công dụng chủ yếu để chữa mọi chứng đờm đục hàn thấp ở dạ dày. Trong phương Nhị trần dùng Bán hạ để hòa vị (dạ dày), Trần bì để lý khí, Phục linh giúp Bán hạ để ráo thấp, Cam thảo giúp Trần bì để điều hòa, là phương thuốc tốt trị đờm thấp ở tỳ vị, đồng thời lại trị nôn. Hoàng liên, Chi tử làm mát tỳ vị bằng cách trực tiếp bẻ gãy cái nóng của dạ dày. Trong thang Thanh trung có Thảo đậu khấu, nay vì vị nóng, Đậu khấu cay ấm sáp, chất đi lên thuộc dương, nên tôi bỏ không dùng.

Tăng Kim linh tử, Chỉ thực với mục đích: Kim linh tử khéo dẫn thấp nhiệt đi xuống, tích dáng xuống thuộc âm, phối hợp với Bạch linh, Chỉ thực, Đại hoàng thì tác dụng dẫn thấp nhiệt tả hạ càng tốt.

Thạch cao trị thực nhiệt ở dạ dày, làm mát dạ dày tan nóng nhanh.

Kim ngân hoa, Liên kiều, Huyền sâm, Mạch môn, Cát căn, Bạch thược là đội quân vừa mát nóng giải độc, vừa tư âm, trong đó Bạch thược tả tỳ hỏa, Cát căn phối Thạch cao làm mát cái nóng dạ dày, Mạch môn, Huyền sâm trừ âm giáng hỏa.

Trong bệnh viêm dạ dày tá tràng, chán ăn, ợ hơi, buồn nôn thì bài này có tác dựng:

• Làm mát cái nóng ở dạ dày.
• Điều hòa cái khí ở dạ dày, trị nôn.
• Kéo cái hỏa xuống cho đi theo đường đại tiểu tiện.
• Một đội quân thanh nhiệt giải độc hùng hậu, nên chứng viêm dễ bị loại trừ.

Để giúp dạ dày trở lại ăn uống bình thường có thể thêm Bình vị tán, hoặc Hương sa lục quân tử thang, hoặc Mạch nha, Sơn tra, Thần khúc, Nhục đậu, Sa nhân, tùy trường hợp chọn dùng.