TRẮC BÁ DIỆP, BÁ TỬ NHÂN

HÌNH ẢNH, TÁC DỤNG, VỊ THUỐC NAM, ĐÔNG Y, BÀI THUỐC DÂN GIAN CHỮA BỆNH, THUỐC BẮC

Tên khoa học: Biota orientalis Endl. Họ: Trắc bách (Cupressaceae).

Tên khác: Trắc bách. Hạt là Bá tử nhân

Cách trồng: Trồng bằng hạt, giâm hoặc chiết cành. Khi chiết cành, chọn cành có đường kính 0,6- 1,0cm, chiết vào tháng 9-10. Đến tháng 2-3, cành chiết ra rễ, có thể đem giâm. Nếu nhân giống bằng hạt, chọn quả già, khô đem phơi rồi tách lấy hạt. Ngâm hạt trong nước muối ăn 3%-5%, ở nhiệt độ 54oC để loại bỏ hạt lép, rồi ngâm tiếp trong nước sạch 4-5 giờ, sau đó vớt ra, ủ nơi ấm cho hạt nứt nanh. Hạt đã qua xử lý như trên đem gieo vào đất mịn, lấp đất 0,5-1,0cm. Gieo xong, ủ rơm, rạ, tưới ẩm cho đến khi cây mọc. Cây cao 3-5cm thì tưới thúc cho cây phát triển rồi bứng bầu trồng nơi đất thịt, tưới đủ ẩm.

Bộ phận dùng: Lá, cành nhỏ, hạt.

Thu hái và bào chế:

Lá và cành nhỏ thu hái quanh năm, tốt nhất là tháng 9-10. Dùng tươi hoặc phơi khô trong bóng râm.

Hạt hái vào mùa thu đông, phơi khô, bỏ vỏ ngoài, chỉ dùng nhân bên trong.

Công dụng, liều dùng: Lá, cành nhỏ dùng để cầm máu trong các trường hợp nôn ra máu, chảy máu cam, đại tiểu tiện ra máu, phụ nữ rong kinh.

Liều 8-12g/ngày.

Nhân hạt trắc bá chữa hồi hộp, mất ngủ, hay quên, người yếu, hay ra mồ hôi, táo bón. Liều 5-15g/ngày.

Bài thuốc ứng dụng:

Bài 1: Chữa ho, thổ ra máu:

Lá, cành nhỏ trắc bá(sao cháy đen) 16g, Gừng khô sao đen 6g.

Đổ 3 chén nước sắc thành 1 chén uống.

Bài 2: Chữa đại tiện ra máu:

Lá trắc bá sao cháy đen hoặc đốt cháy tồn tính, rồi tán bột. Mỗi lần uống 5-8g với nước đun sôi để nguội.

Lưu ý: Nếu mùa đông hái lá phía bắc, mùa hè hái lá phía nam, mùa xuân hái lá phía đông, mùa thu hái lá phía tây của cây.

Bài 3: Chữa phụ nữ bị băng, rong huyết:

Lá trắc bá sao đen 12g, Bạch thược 12g.

Đổ vào nửa chén nước, nửa chén rượu sắc còn 1/3 chén uống. Hoặc dùng bài sau:

Trắc bá diệp 20g, Đậu đen 49 hạt, Đăng tâm 7 ngọn, Gừng tươi 3 lát, sắc với 2 chén rượu thành 1 chén uống. Nếu gia thêm Cỏ roi ngựa 10g, trà để lâu 10g thì càng tốt.

Bài 4: Chữa trúng phong bất tỉnh, cấm khẩu, nước miếng trào ra, chân

tay co quắp:

Lá trắc bá diệp 50g, Hành củ 50g.

Giã nát cả hai, cho thêm một chén rượu, nấu sôi chia 3-5 lần uống ấm.

Bài 5: Chữa tóc không mọc:

Lá trắc bá diệp phơi trong râm cho khô tán mịn, hoà dầu mè bôi hàng ngày vào vùng da đầu không mọc tóc.

Hoặc cỏ nhọ nồi tươi 100g, lá trắc bá diệp tươi 100g, gừng tươi 100g. Ba thứ rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước rồi hòa thêm một ít mật ong, bôi vào nơi tóc rụng mỗi ngày 3 lần. Bôi liên tục trong 10 ngày. Bài này áp dụng cho bệnh nhân bị tóc rụng thành từng mãng.

Bài 6: Chữa hồi hợp, mất ngủ, hay quên:

Nhân trắc bá(sao thơm) 12g, Rễ nhàu(sao qua) 6g.

Đổ 3 chén nước sắc thành 1 chén uống.