NGẢI CỨU, NGẢI DIỆP
HÌNH ẢNH, TÁC DỤNG, VỊ THUỐC NAM, ĐÔNG Y, BÀI THUỐC DÂN GIAN CHỮA BỆNH, THUỐC BẮC
Tên khoa học: Artemisia vulgaris L.Họ: Cúc (Asteraceae).
Tên khác: Thuốc cứu, Ngải diệp, Nhả ngải(Tày), Co linh ly(Thái).
Cách trồng: Cây ngải cứu mọc hoang ở nhiều nơi. Trồng bằng đoạn thân cành mọc sát mắt đất hoặc cây con vào mùa xuân. Đất trồng thích hợp là đất ẩm, mát, nhiều mùn, không bị ngập úng. Đào hố hoặc vun luống, rạch hàng trồng cây cách cây 25cm-30cm. Bón lót bằng phân chuồng hoai mục. Định kỳ xới gốc, làm cỏ, bón thúc thì mỗi lần trồng cho thu hoạch trong nhiều năm.
Bộ phận dùng và cách bào chế: Lá, thân, cành.
Dùng sống: Dùng tươi hoặc hái lá, cành rửa sạch sấy hoặc phơi trong bóng râm cho khô. Nếu làm ngải nhung thì lấy lá khô sao qua, tán thành bột, bỏ gân xơ cho vào thẩu kín dùng dần.
Dùng dạng chế: Có 6 cách:
Ngải diệp sao: Lá ngải diệp sao trên lửa nhỏ cho hơi vàng.
Ngải diệp sao cháy: Sao lá ngải diệp dần cho đến khi có màu đen. Vẩy ít nước lên dược liệu để trừ độc.
Ngải diệp chích mật: Lá ngải 10kg, Mật ong 2 kg. Pha mật ong loãng ra, đun sôi rồi trộn với lá ngải, sao cho đến khi khô, không dính tay là được.
Ngải diệp chích dấm: Lá ngải 10kg, dấm 1,2kg. Trộn đều lá ngải với dấm trong 30 phút rồi sao cho khô.
Ngải diệp chích rượu: Lá ngải 10kg, rượu 1,5-2kg. Trộn đều rồi sao cho đến khi lá khô đen.
Ngải diệp chưng với rượu, gừng, giấm, muối:
Lá ngải 10kg, Rượu, giấm mỗi thứ 1 kg, Gừng tươi 20kg, Muối ăm 80g.
Lấy gừng rửa sạch, thái lát, giã nhỏ, vắt lấy nước cốt. Hòa muối vào nước gừng, rượu và giấm, trộn đều. Đem hỗn dịch này trộn với lá ngải ủ 1 giờ rồi chưng 1 giờ, sau đó đem phơi khô.
Công dụng và liều dùng: Chữa rối loạn kinh nguyệt, an thai, cầm máu, chữa nôn mửa, đi lỵ, đau dây thần kinh, ghẻ lở .
Liều dùng: Sắc uống ngày 4- 15g. Dùng ngoài làm mồi ngải để cứu.
Bài thuốc ứng dụng:
Bài 1: Chữa kinh nguyệt kéo dài, đau bụng, có máu cục, hoặc ra máu nhiều, người mệt mỏi, đi lại yếu:
Lá ngải cứu khô 10g sắc với 2 chén nước còn một chén uống.
Bài 2: Phụ nữ có thai đau bụng, ra máu:
Lá ngài cứu khô 16g, lá tía tô khô 16g sắc uống ngày 1 thang.
Phụ nữ sẩy thai ra máu nhiều, hoặc sau khi đẻ, ỉa chảy không cầm:
Ngải cứu khô 20, củ gừng già nướng cháy 20g sắc đặc uống.
Bài 3: Phụ nữ có thai bỗng nhiên trợn mắt, đờm trào lên cấm khẩu, bất tỉnh nhân sự:
Lá ngải cứu tươi 100- 120g vò nát, xào với dấm thật nóng gói vào vải đem chườm vào vùng rốn sẽ tỉnh lại.
Bài 4: Chữa đại tiện ra máu:
Lá ngải cứu tươi 50g, đậu đen 100 hột, nước một chén sắc đặc uống lúc đói.
Bài 5: Chữa chứng thổ huyết:
Lá ngải cứu khô 6g, Tinh tre 4g, Gừng khô (sao đen) 3g, sắc uống.
Bài 7: Chữa bầm tím da do chấn thương:
Lá ngải cứu tươi, Củ nghệ vàng tươi, Lá cúc tần tươi 3 thứ lượng bằng nhau, đem rửa sạch, giã nhuyễn rồi đắp vào vết thương.
Nếu phụ nữ có thai bị té ngã hoặc bị đánh, bầm tím da thịt mà chưa ảnh hưởng đến thai nhi, thì chữa bài sau(Thừa kế LY Cao Văn Sanh-Xuân Trường, Sông Cầu): 1 nắm lá ngải cứu tươi, 1 nắm lá tía tô tươi, hòa chung, rửa sạch, giã nát, vắt nước uống.
Bài 8: Chữa sỏi đường niệu không có cơn đau, không đái máu, không đái buốt, đái dắt:
Ngải cứu 16g, Kê nội kim 8g, Kim tiền thảo 40g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 9: Chữa lưỡi co thun không nói được:
Lá ngải cứu tươi rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt bôi vào lưỡi.
Bài 10: Chữa phụ nữ băng huyết:
Lá ngải cứu khô 1 nắm, Gừng khô 4g, sắc lấy 1 chén nước, thêm 20g a giao vào, quấy cho tan ra rồi uống.
Bài 11: Chữa động thai gây các chứng: Thai bị trằn, nặng như kéo xuống, đau thắt lưng, đau bụng dưới( Thừa kế LY Lê Khả Trương- An Nghiệp, Tuy An):
Lá ngải cứu tươi 20g(nếu khô dùng 10g), Trứng gà 1 quả. Đổ 250ml nước, sắc còn 100ml rồi bóc trứng ăn và uống nước thuốc.
Bài 12: Thuốc điều kinh, bổ máu cho phụ nữ:
Lá ngải cứu 80g, Lá ích mẫu 80g, Trứng gà 2-4 quả.
Luộc chung cho nhừ lá thuốc, sau đó chỉ ăn trứng gà. Mỗi ngày ăn 2-4 quả. Ăn liên tục 20-30 ngày.
Bài 13:Ngoài ra còn dùng ngải nhung làm mồi ngải hoặc quấn thành điếu ngải, đốt để cứu những huyệt vị tuỳ theo từng loại bệnh.
