ÍCH MẪU

HÌNH ẢNH, TÁC DỤNG, VỊ THUỐC NAM, ĐÔNG Y, BÀI THUỐC DÂN GIAN CHỮA BỆNH, THUỐC BẮC

Tên khoa học: Leonurus Artemisia (Lour.) S.Y.Hu. Họ: Bạc hà (Lamiaceae).

Tên khác: Sung úy, Chói đèn, Làm ngài, Xác diến(Tày)

Cách trồng: Trồng bằng hạt trên nhiều loại đất, nhưng thích hợp là đất phù sa, ẩm, tơi, xốp, nhiều mùn, thoát nước, không bị ngập úng. Thời gian trồng vào mùa đông – xuân. Đất trồng được cày, bừa kỹ, bón lót bằng phân chuồng hoai, đánh luống cao 20-25cm, rộng 70-80cm, rạch thành hàng ngang cách nhau 30-40cm. Trước khi trồng, hạt cần được ngâm nước qua 10-12 giờ rồi trộn với đất cát để gieo cho đều. Gieo xong, lấp lên một lớp đất mỏng. Khi cây có 3-4 đôi lá thật, tỉa bớt để khoảng cách giữa các cây là 25-30cm. Có thể gieo hạt trong vườn ươm rồi bứng ra trồng. Hai tháng đầu, tiến hành làm cỏ, vun gốc và tưới đủ ẩm. Đến cuối tháng thứ 2 và tháng thứ 3, dùng nước phân chuồng, nước tiểu, nước phân đạm pha loãng tưới thúc. Cây trồng một lần có thể thu hoạch 2-3 lứa. Cắt ngang thân cây, gần gốc, sau đó tiếp tục chăm bón để thu hoạch lần thứ hai.

Bộ phận dùng và cách bào chế: Dùngcành, lá, hoa.

Cách bào chế:: Thu hái vào lúc cây mới ra nụ hoa. Thân lá cắt về rửa sạch, chặt thành từng đoạn dài 5-10cm rồi phơi hoặc sấy ngay ở nhiệt độ 600 cho đến khô.

Ích mẫu còn được bào chế với 3 cách như sau:

– Chích rượu: Trộn ích mẫu với rượu theo tỷ lệ cứ 10kg ích mẫu với 3 kg rượu. Trộn đều, ủ 1 đêm, sau đó sao cho đến khi ích mẫu có màu hơi đen.

– Chích với dấm: Lấy 10kg ích mẫu tẩm với 2 kg dấm cho đều, ủ, rồi sao vàng.

– Ích mẫu chế: Ích mẫu 10kg, dấm 1kg, Gừng tươi 2kg, Rượu 1kg, Muối ăn 200g, Nước sôi vừa đủ.Trước hết giã gừng vắt lấy nước. Dùng nước sôi pha muối rồi trộn với dấm, rượu và nước gừng vừa vắt, tạo thành hỗn dịch. Lấy hỗn dịch đó trộn với ích mẫu cho đều, ủ 1 giờ, rồi đem phơi khô.

Công dụng và liều dùng: Bổ huyết, điều kinh và các bệnh thời kỳ hậu sản ở phụ nữ, điều trị cao huyết áp giai đoạn đầu, bệnh về lối loạn tuần hoàn, phù thũng.

Liều dùng: 10 – 30g/ ngày dạng thuốc sắc.

Đơn thuốc ứng dụng:

Bài 1:Chữa đau bụng, kinh nguyệt không đều:

Ích mẫu 30g, Ngải cứu 60g, Hương phụ chế 20g. Sắc uống ngày 1 thang, chia uống 2 lần.

Bài 2:Chữa phụ nữ ra khí hư:

Cây ích mẫu ra hoa phơi khô, tán nhỏ uống mỗi lần 8g với nước nóng.

Hoặc dùng bài sau: Mẫu lệ nung, Rễ ích mẫu đốt tồn tính, Gương sen đốt tồn tính, Hương phụ chế, liều lượng như nhau 200g. Gừng khô đốt tồn tính 100g. Tất cả tán nhỏ, trộn đều, mỗi lần uống 8g với rượu nóng.

Bài 3:Phụ nữ đẻ khó hoặc thai chết lưu: Ích mẫu tươi rửa sạch, giã nát, vắt lấy một chén nước, rồi sắc còn nửa chén uống.

Bài 4: Chữa trẻ con đái ra máu, bệnh trĩ ra máu: Lấy lá tươi rửa sạch, giã nát vắt lấy nửa chén nước uống.

Bài 5: Chữa mắt đỏ, sưng, đau:

Hoa ích mẫu(sung úy tử), Cúc hoa, Quyết minh tử, Thanh tương tử, Sinh địa liều lượng đều 10g, sắc uống ngày 1 thang.

Bài 6: Thuốc bổ huyết, điều kinh:

Ích mẫu 80g, Nghệ đen 60g, Ngải cứu 40g, Hương phụ 40g, Hương nhu 30g. Tất cả sao vàng, tán thành bột mịn, luyện với mật làm thành viên bằng hạt đậu xanh. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 20 viên.