CỐI XAY

HÌNH ẢNH, TÁC DỤNG, VỊ THUỐC NAM, ĐÔNG Y, BÀI THUỐC DÂN GIAN CHỮA BỆNH, THUỐC BẮC

Tên khoa học: Abutilon indicum (L.) Sweet. Họ: Bông (Malvaceae).

Tên khác: Giàng xay, Quýnh ma, Kim hoa thảo, Ma bản thảo, Co tó ép(Thái), Phao tôn(Tày).

Cách trồng: Trồng bằng hạt. Hạt được trồng vườn ươm vào mùa xuân bằng cách trộn với cát để gieo vãi cho đều. Sau khi gieo, phủ lên một lớp rơm, rạ và tưới ẩm hàng ngày. Đất trồng cối xay cần cày, bừa kỹ, làm sạch cỏ, lên luống cao 30cm, rộng 70-90cm, bón lót một ít phân chuồng mục. Cây con bứng đi trồng lúc thời tiết tạnh ráo, trồng cách nhau 50x50cm. Trồng xong phải tưới ngay. Bón thúc bằng phân chuồng hoai mục, nước tiểu hoặc phân đạm pha loãng 2 lần. Lần đầu sau khi trồng 2-3 tháng, lần thứ hai lúc cây sắp ra hoa.

Hiện nay, cây cối xay mọc hoang nhiều, nên thu hái từ thiên nhiên là chính.

Bộ phận dùng và cách bào chế: Dùng toàn cây phần trên mặt đất. Thu hái về rửa sạch, phơi hoặc sấy khô.

Tác dụng và liều dùng: Thanh nhiệt, lợi thấp, tiêu thũng, hoạt huyết. Dùng chữa các chứng bệnh: Cảm sốt, đau đầu, bí tiểu tiện, phù thũng sau khi đẻ, kiết lỵ, mắt bị màng mộng.

Liều dùng: 15-30g/ngày dạng thuốc sắc.

Bài thuốc ứng dụng:

Bài 1: Chữa cảm sốt thể phong nhiệt gây sốt cao, đau đầu, ra mồ hôi, khát nước, nước tiểu vàng, mạch nhanh:

Cối xay 10g, Địa liền 8g, Bạch chỉ 4g, Bạc hà 10g, Cỏ mần chầu 12g, Cát căn 10g, Cam thảo đất 8g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 2: Chữa bí tiểu tiện:

Rễ cối xay 30g, Rễ ngái 50g, Rễ cỏ xước 20g, Thổ phục linh 50g, Bông mã đề 25g, sắc với 600ml nước còn 300ml, chia 3 lần uống trong ngày.

Bài 3: Chữa xích, bạch lỵ:

Hạ cối xay sao vàng, nghiền thành bột, mỗi lần uống 3g với mật ong trước bữa ăn. Ngày uống 3 lần.

Bài 4: Chữa kiết lỵ, mắt có màng mộng:

Quả cối xay, Hoa mào gà đều 30g, sắc uống ngày 1 thang.

Bài 5: Chữa phù thũng sau khi đẻ:

Lá cối xay 30g, Ích mẫu 20g. Sắc nước uống.

Bài 6: Chế biến dạng chè chữa thấp khớp:

Mỗi ngày dùng lá, thân cối xay 3g, Trinh nữ 10g, Rau muống biển 3g, Lạc tiên 3g, Rễ cỏ xước 3g, Lá vòi voi 3g, Lá lốt 3g, hãm với nước sôi như pha trà, uống hàng ngày.

Bài 7: Chữa cảm ho, hay đổ mồ hôi, đau tức lưng do thương phòng(Thừa kế LY Nguyễn Đình Quý- F5, TP Tuy Hòa):

Lá cối xay 30-50g, Cây sò huyết 30-50g, Gừng tươi 3 lát, sắc uống từ 3-5 thang.

Hoặc bài sau (Thừa kế LY Trà Văn Ngọc- Hòa Hiệp trung, Đông Hòa)

Cối xay 40g, Phù dung 40g, sắc uống.

Bài 8: Chữa đau răng((Thừa kế LY Nguyễn Hữu Đám-Xuân Thọ, Sông Cầu): Thân, rễ cối xay 30g, Hạt mãng cầu 10g, Thân cây gai đa đa 10g. Cả 3 vị đốt tồn tính, tán thành bột. Khi đau răng, quấn tăm bông, tẩm rượu, chấm thuốc bột đó, bôi vào răng bị đau.