CỎ MỰC, CỎ NHỌ NỒI, HẠN LIÊN THẢO
HÌNH ẢNH, TÁC DỤNG, VỊ THUỐC NAM, ĐÔNG Y, BÀI THUỐC DÂN GIAN CHỮA BỆNH, THUỐC BẮC
Tên khoa học: Eclipta prostrate (L.) L. Họ: Cúc (Asteraceae).
Tên khác: Cỏ nhọ nồi, Hạn liên thảo, Lệ trường, Phong trường, Nhả cha chất(Thái).
Cách trồng: Trồng bằng hạt vào mùa xuân. Gieo hạt trong vườn ươm, sau đó bứng cây đem trồng đại trà. Đất cày xới thật tơi nhỏ, bón lót bằng phân chuồng hoai mục rồi đánh luống như trồng rau cải. Trồng cây cách cây 10-20cm. Cần thường xuyên làm cỏ và tưới ẩm.
Cỏ mực mọc hoang ở các bờ ruộng khắp nơi, nên hiện nay thu hái tự nhiên là chính.
Bộ phận dùng và cách bào chế: Dùng toàn cây lúc sắp ra hoa, bỏ rễ. Có thể dùng tươi hoặc hái về, rửa sạch, cắt thành từng đoạn dài 3-5cm rồi phơi, sấy khô. Nếu cầm máu thì sao đen tồn tính.
Công dụng và liều dùng: Tác dụng cầm máu như ho ra máu, trĩ chảy máu, kiết lỵ ra máu, có thai ra máu, chảy máu cam, chảy máu ngoài da, trị các chứng ho, viêm họng. Ngoài ra còn có tác dụng bổ máu, bổ thận, đen râu- tóc.
Liều dùng: Dùng tươi 20-60g, dùng khô 6- 12g/ngày dạng thuốc sắc.
Bài thuốc ứng dụng:
Bài 1: Cầm máu trong các bệnh như: Phụ nữ bị rong kinh, bệnh trĩ chảy máu, kiết lỵ ra máu, bị thương chảy máu:
Lá cỏ mực tươi 40- 60g rửa sạch, giã nát vắt nước uống.
Bài 2: Chữa bệnh lỵ:
Rau sam tươi 50g, Cỏ sữa nhỏ lá 50g, Cỏ nhọ nồi tươi 50g. Sắc với 500ml nước còn 100ml uống hàng ngày.
Hoặc dùng bài sau(Thừa kế LY Trịnh Thị Ngọc Anh-Xuân Lộc, Sông Cầu): Cỏ nhọ nồi 16g, Gừng tươi(sao cháy đen) 16g, Mơ tam thể 16g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 3:Chữa sỏi thận và tiểu tiện ra máu:
Cỏ mực 15g, Mã đề 15g, sắc uống hàng ngày. Có thể cho thêm ít đường đủ ngọt uống cho dễ.
Bài 4:Chữa di tinh, trong người nóng:
Cỏ mực sấy khô, tán bột, mỗi lần uống 8g với nước cơm lúc đói hoặc hoà với nửa chén mật ong, nửa chén rượu uống.
Bài 5: Chữa rụng tóc:
Cỏ nhọ nồi tươi 100g, Lá trắc bá diệp tươi 100g, Gừng tươi 100g. Ba vị rửa sạch, giã nát, ép lấy nước rồi hòa thêm một ít mật ong bôi vào vùng da tóc bị rụng 3 lần ngày. Bôi liên tục trong 10-15 ngày sẽ có tác dụng.
Bài 6: Chữa sốt xuất huyết:
Nhọ nồi tươi 30g, Rau má tươi( Hoặc cát căn) 40g, Bông mã đề tươi( Hoặc cối xay, rễ cỏ tranh) 20g. Sắc hoặc giã nát, vắt nước uống.
Hoặc dùng bài sau( Thừa kế LY Nguyển Ngọc Tả- Hòa Vinh, Đông Hòa): Cỏ mực(sao cháy)12g, Mai ba ba(đốt cháy tồn tính) 12g. Uống liên tục 3-5 thang để điều trị sốt xuất huyết độ I, II.
Bài 7: Chữa tưa lưỡi ở trẻ em:
Nhọ nồi tươi 4g, Hẹ 2g. Hai vị rửa sạch, giã nhỏ, vắt lấy nước cốt, hòa mật ong trộn đều, chấm thuốc vào lưỡi, cách 2 giờ 1 lần. Hoặc cỏ nhọ nồi 20g, Rau ngót 10g cũng pha chế và sử dụng như trên.
Bài 8; Chữa động thai, băng huyết:
Nhọ nồi 1 nắm, Ngải cứu 1 nắm, Trắc bách diệp 1 nắm sao cháy đen, Cành tía tô 12g, Củ gai 12g. Sắc đặc uống 1 lần.
Bài 9: Chữa thấp khớp(có sưng khớp):
Nhọ nồi 16g, Rễ cỏ xước 16g, Hy thiêm 16g, Thổ phục linh 20g, Ngải cứu 12g, Hạt ké đầu ngựa 12g. Tất cả đem sao vàng, sắc đặc, uống ngày 1 thang, từ 7-10 ngày.
Bài 10: Chữa tóc bạc sớm:
Củ súng 200g rửa sạch, sao thơm, Cỏ nhọ nồi phơi khô trong râm 500g. Cả hai đem tán mịn, trộn đều, ngày uống 20-30g với nước lúc đói. Có thể trộn với mật ong, làm thành 100 viên. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 1-2 viên.
Bài 11: Chữa chảy máu cam:
Cỏ nhọ nồi 20g, Hoa hòe(sao đen) 20g, Cam thảo đất 16g. Sắc uống ngày 1 thang. Nếu chảy máu mũi kéo dài: Lá cỏ mực tươi 40- 60g giã nát vắt nước uống, bã đắp vào vùng trán và đỉnh đầu.
Bài 12: Chữa bệnh chàm(eczema) ở trẻ em:
Cỏ nhọ nồi 50g rửa sạch, sắc lấy nước cô đặc bôi vào vùng da bị bệnh.
Bài 13: Chữa chứng râu tóc bạc sớm( Thừa kế LY Nguyễn Quang Nhung-Xuân Lộc, Sông Cầu):
Cỏ mực(rửa sạch, phơi trong râm, sao vàng) 1kg, Thục địa(cửu chưng, cửu sái) 1kg, Hà thủ ô 1kg. Nấu thành cao, thêm mật ong hoặc đường phèn, uống ngày 30-50ml.
Bài 14: Chữa băng huyết kéo dài( Thừa kế LY Nguyễn Sấn- Hòa Bình I, Tây Hòa):
Buồng cau còn búp(chưa ra hoa) 10g, Cỏ mực khô 5g, Rau má 5g, Rau diếp cá 5g, Hương phụ (sao đen) 5g. Sắc uống ngày 1 thang.
