RÁY

HÌNH ẢNH, TÁC DỤNG, VỊ THUỐC NAM, ĐÔNG Y, BÀI THUỐC DÂN GIAN CHỮA BỆNH, THUỐC BẮC

Tên khoa học: Alocacia macrorrhiza (L.) Schott. Họ: Ráy (Araceae).

Tên khác: Ráy dại, Dã vu, Khoai sáp.

Cách trồng: Nhân giống bằng phương pháp vô tính là chính. Dùng củ non, cây nhánh còn non, củ bánh tẻ cắt thành từng đoạn có ít nhất 2 đốt rồi chấm mặt cắt vào tro bếp, đem trồng vào hốc đã chuẩn bị sẵn. Hốc được đào cách nhau 70-80cm, trộn đất với phân hoai mục đầy hốc. Sau khi trồng, phủ lên mặt hố một lớp rơm, rác mục. Khi cây mọc, thỉnh thoảng tưới nước phân chuồng hoặc nước tiểu pha loãng. Đất trồng thích hợp là nơi râm mát, đủ ẩm. Ráy không cần chăm sóc nhiều, trồng một lần có thể thu hoạch nhiều năm.

Bộ phận dùng và cách bào chế: Thân rễ. Đào về, gọt bỏ vỏ, thái mỏng, ngâm trong nước sạch 5-7 ngày, thay nước thường xuyên, rồi phơi khô. Nếu dùng tươi, phải rang với gạo cho đến khi gạo cháy, rồi đổ nước vào, đun sôi đến khi gạo mềm nhừ mới vớt ra.

Ngoài ra còn dùng rọc ráy.

Công dụng và liều dùng: Chữa bệnh ngoài da như mề đay, đơn ngứa, lở, sẩn da chảy nước, chữa mụn nhọt, trĩ rò, rắn cắn.

Liều dùng: 10-15g/ngày.

Bài thuốc ứng dụng:

Bài 1: Chữa mụn nhọt:

a/ Thuốc đắp để phá vỡ mủ: Rọc ráy, Lá xoan, Muối liều lượng như nhau, giã nhỏ, trộn đều, đắp lên mụn, ngày 2 lần.

b/ Cao dán hút mủ và lên da non:

Thân rễ ráy 100g, Nghệ già 50g, Sáp ong 30g, Nhựa thông 30g, Dầu vừng 500ml, Cóc vàng 1 con đốt tồn tính. Đun sôi ráy, nghệ trong dầu vừng cho đến khi ráy và nghệ teo lại, gạn bỏ bã, cho sáp ong vào đun tan sáp, cho tiếp bột cóc, nhựa thông vào quấy đều cho đến khi nhỏ 1 giọt vào nước không thấy tan ra là được. Rửa sạch mụn nhọt bằng nước lá trầu không và kinh giới. Lấy mảnh giấy, chọc thủng 1 lỗ, phết cao lên, dán vào mụn nhọt. Ngày dán 1 lần.

Bài 2: Chữa sốt rét:

Thân rễ ráy đã bào chế 10-20g, sắc với 200ml nước còn 50ml, uống 1 lần trong ngày.

Bài 3: Chữa cảm không ra mồ hôi:

Thân rễ ráy giã nát, hơ nóng, bọc trong miếng vải, đánh khắp người như đánh gió.

Bài 4: Chữa ghẻ: Rọc ráy đem nướng, vắt lấy nước. Mấu ống giang đốt thành than, tán bột. Trộn đều 2 thứ, bôi ngày 2-3 lần.

Bài 5: Chữa đau lưng, đau thần kinh tọa:

Thân ráy(sao vàng) 12g, Lá lốt 16g, Thiên niên kiện 12g, Cẩu tích 16g, Đỗ trọng 16g, Ngải cứu 8g, Rễ cỏ xước 12g, Ý dĩ 20g, Quế chi 8g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 6: Chữa chốc đầu:

Củ ráy 50g, rửa sạch, thái mỏng đun trong 100ml dầu vừng cho đến khi ráy cháy đen, nổi bã lên là được. Lọc bỏ bả, cho 30g hồng đơn vào đun tiếp, quấy cho thật đều, mượt thành cao. Trước khi bôi cao này vào, phải đun nước bồ kết, lấy nước đặc, rửa gội vùng da bệnh, xong lại nấu nước kinh giới gội lại, lau khô. Nếu còn vãy thì lấy hết rồi bôi thuốc cao vào. Mỗi ngày rửa và bôi thuốc 1 lần.