Nguyên nhân cơ bản của bệnh béo phì do ăn uống không điều độ, ăn nhiều đồ béo ngọt, dùng nhiều rượu bia, đồ cay nóng phối hợp bên trong cơ thể công năng vận hóa của Tỳ Vị bị suy giảm rối loạn mà sinh ra nội thấp. Nội thấp này ứ đọng bất thường ở trong cơ thể gây bệnh:
– Ứ đọng cơ nhục gây mập phì.
– Ứ đọng ở kinh mạch gây tê nặng tay chân.
– Ứ đọng ở hông sườn gây đau tức hông sườn.
– Ứ đọng ở đầu gây hoa mắt, chóng mặt.
– Ứ đọng ở ngực gây đau ngực…
Pháp trị chính: kiện tỳ, trừ thấp (điều chỉnh công năng vận hóa của Tỳ Vị và tăng thải trừ nội thấp ra ngoài). Dựa trên pháp trị này, y học cổ truyền xây dựng bài thuốc, phương huyệt, phương pháp tập luyện phù hợp, phối hợp cùng một chế độ thực dưỡng có tiết chế để điều trị tình trạng béo phì.
Các huyệt trong châm cứu giảm cân
Dùng châm cứu, các huyệt được chọn lựa dựa theo pháp trị của Y học cổ truyền:
– Tỳ du, Vị du.
– Thiên xu, Chi câu, Thủy phân, Âm lăng tuyền.
– Khí hải.
– Công thức mở rộng dùng thêm Đới mạnh (còn gọi là Đái mạch), Thận du, Phục lưu.
Huyệt Tỳ du, Vị du (du huyệt của Tỳ Vị) nhằm điều chỉnh các rối loạn công năng của tạng Tỳ và phủ Vị, là cơ quan có chức năng chủ về vận hóa đồ ăn thức uống của cơ thể. Qua đó điều chỉnh các rối loạn chuyển hóa, là nguyên nhân của tình trạng thừa cân – béo phì.
Huyệt Khí hải (bể của khí – chứa đựng khí của cơ thể, nằm dưới rốn 1,5 thốn), điều khí, bổ thận, bổ hư, điều hòa vinh huyết, khử thấp trọc. Tác dụng bổ khí toàn thân, giúp tăng quá trình vận hóa, tránh ứ đọng trong cơ thể, còn giúp cơ thể sung mãn tăng tiêu đốt năng lượng.
Huyệt Thiên xu (một huyệt của Đại trường) là huyệt quan trọng vì nhận được những nhánh kết nối từ mạch Xung; chuyên trị bệnh nhiệt ở Đại Trường và Tỳ, giúp tăng đào thải chất ứ đọng ra khỏi trường vị.
Huyệt Chi câu (huyệt thứ 6 – là kinh hỏa huyệt của kinh Tam Tiêu). Theo “Trung Y Cương Mục”, huyệt Chi câu có tác dụng tiết nhiệt ở Tam Tiêu, cho nên dùng trị Tam Tiêu tướng hỏa quá thịnh gây ra táo bón, tán ứ kết…”.
Huyệt Thủy phân (huyệt thuộc mạch Nhâm, nằm trên rốn 1 thốn) tác dụng “Vận Tỳ thổ, lợi thủy thấp”, là huyệt có tác dụng tăng đào thải nước ra khỏi cơ thể.
Huyệt Âm lăng tuyền (huyệt thứ 9, là huyệt hợp – thủy của kinh Tỳ), tác dụng điều vận trung tiêu, hóa thấp trệ, còn là huyệt đặc biệt chuyên dùng trị bệnh ở phía trên và rối loạn bên trong cơ thể.
Phối hợp 4 huyệt Thiên xu, Chi câu, Thủy phân, Âm lăng tuyền vừa tăng thải trừ thấp trệ toàn cơ thể, vừa tiêu trừ mỡ ứ đọng vùng bụng và tác dụng này được gia tăng nếu phối hợp thêm huyệt Đới mạch.
Theo kinh nghiệm của chúng tôi, một số trường hợp có sự suy giảm của nội tiết tố (công năng của tạng thận suy giảm), thì nhất thiết phải bổ thận. Để bổ thận cần phối hợp thêm huyệt Thận du (du huyệt của thận) và huyệt Phục lưu (huyệt kinh kim của kinh Thận, theo nguyên tắc con hư thì bổ mẹ của YHCT).
BS.CKII. Đỗ Tấn Khoa đang cấy chỉ cho một ca béo phì. Ảnh: Nguyễn Hưng
Các phương pháp châm cứu
Phương pháp châm cứu giảm cân bao gồm Thể châm (dùng các huyệt trên). Trong thể châm, bác sĩ có thể dùng kim dài (mãng châm) kết hợp với điện châm nhằm tăng hiệu quả.
Nhĩ châm: châm cứu các huyệt ở vành tai. Chọn châm các huyệt trên vành tai (huyệt nội tiết, giao cảm, tuyến thượng thận, Thần môn, huyệt dạ dày, vùng miệng…). Các huyệt nội tiết, giao cảm, tuyến thượng thận, Thần môn giúp cơ thể điều chỉnh các rối loạn chuyển hóa. Các huyệt dạ dày, vùng miệng giúp giảm cảm giác thèm ăn. Dùng huyệt giao cảm và huyệt Thần môn điều trị các rối loạn do thừa cân – béo phì thường gặp như nóng trong người, mất ngủ, tê bì tay chân,..
Ưu điểm của nhĩ châm giúp giảm cân và giảm mỡ bụng (giảm vòng 2 nhanh chóng) ở những người bị thừa cân – béo phì. Bên cạnh đó, phương pháp nhĩ châm còn giúp người thừa cân – béo phì giảm các chứng mệt mỏi, đau đầu, tê tay chân, mất ngủ, nóng trong người.
Phương pháp nhĩ châm thủ thuật đơn giản, thời gian châm 20 phút/ lần. Một liệu trình trung bình 20 lần châm/ 4 tuần. Tùy mức độ thừa cân – béo phì và đáp ứng với điều trị, có thể áp dụng từ 1 – 3 liệu trình.
Qua kinh nghiệm điều trị tại BV. Y học Cổ truyền TP.HCM, thường sau từ 10 lần châm/ 2 tuần ghi nhận có hiệu quả giảm cân và giảm vòng bụng rõ rệt. Sau một đợt 20 lần châm trung bình giảm 2 – 3kg, vòng bụng giảm 3 – 7cm
Tuy nhiên phương pháp này đòi hỏi bạn phải tuân thủ liệu trình điều trị, 1 – 2 ngày châm 1 lần, châm từ 10 – 20 lần/ đợt điều trị. Chi phí một lần châm 60.000 đồng/ lần (đã bao gồm cả kim châm dùng 1 lần).
Như vậy, nhĩ châm kết hợp với chế độ ăn uống tiết chế và sinh hoạt tập luyện hợp lý bạn có thể giúp bạn có được thân hình lý tưởng và vòng hai gọn gàng.
Cấy chỉ: một bước phát triển kỹ thuật cao của châm cứu. Nền tảng của phương pháp này là dùng kim đưa các sợi chỉ tiêu vô các huyệt đạo, từ đó kích thích các huyệt phù hợp giúp cơ thể tự điều chỉnh các rối loạn, tăng thải trừ nội thấp và trong thời gian các sợi chỉ tiêu dần dần tại các huyệt giúp duy trì tác dụng kích thích lâu dài trên các huyệt.
Ưu điểm của phương pháp cấy chỉ là giúp giảm cân nhanh chóng, tiết kiệm thời gian, trung bình 2 tuần mới cấy 1 lần (có thể từ 1 tuần đến 4 tuần cấy 1 lần) – thời gian thực hiện nhanh (trung bình 3 phút/ 1 lần cấy).
Các huyệt cấy chỉ thường cấy trên các huyệt có tác dụng điều chỉnh rối loạn công năng vận hóa (như: huyệt Tỳ du, Vị du, Khí hải), giúp tăng tiêu trừ nội thấp (như: huyệt Âm lăng tuyền, Thiên xu, Chi câu, Thủy phân…), hoặc công thức tăng cường làm nhỏ vòng bụng dùng thêm chỉ cấy nối từ huyệt Thiên xu tới Đới mạch (từ 15 – 30 chỉ tùy theo mức độ thừa cân – béo phì)…
Qua kinh nghiệm điều trị tại BV. Y học cổ truyền TP.HCM, cấy chỉ kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý thời gian có hiệu quả đến sau 2 – 4 tuần (sau 2 – 3 lần cấy chỉ), giúp bệnh nhân giảm từ 3 – 6cm vòng bụng và 2 – 5kg cân nặng/ tháng. Tùy mức độ thừa cân – béo phì mà số lần cấy có khác nhau, trung bình 3 lần, có thể đến 6 lần cấy ( từ 2 tuần cấy 1 lần). Như vậy, chỉ cần 4 tuần với 3 lần cấy chỉ là bạn đã thấy có hiệu quả rõ rệt.
Với việc sát khuẩn đúng kỹ thuật, bác sĩ thực hiện đúng quy trình kỹ thuật cấy chỉ, trong quá trình thao tác một số rất ít người bệnh bị đau, bị chảy máu tại vết kim, hoặc một số ít có vết bầm dưới da tại huyệt có cấy chỉ. Đến hiện nay chúng tôi chưa ghi nhận bất kỳ trường hợp nào có biến chứng nặng gây nguy hiểm cho người bệnh.
Với kim dùng để cấy chỉ rất nhỏ, chỉ sử dụng 1 lần nên rất ít đau. Trường hợp “sợ đau”, bác sĩ có thể dùng thuốc giảm đau xịt nên da vùng cấy (giúp bạn hoàn toàn không đau).
Chi phí một lần cấy từ 300.000 đồng/ cấy 10 chỉ đến 600.000 đồng/ cấy 20 chỉ. Một số trường hợp đặt biệt từ 1.350.000 đồng/ lần hoặc có thể cao hơn tùy theo yêu cầu về chuyên môn.
Ưu điểm nổi bật của phương pháp cấy chỉ là hiệu quả và duy trì tác dụng lâu dài, hiệu ứng sau cấy chỉ duy trì từ 4 – 6 tháng/ sau một đợt điều trị (có thể đến 8 – 12 tháng với chỉ nâng), như vậy cấy chỉ kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý bạn có thể giữ gìn được thân hình lý tưởng trong một thời gian dài, rất dài.
BS.CKII. Đỗ Tân Khoa
(Trưởng khoa Khám bệnh, BV. YHCT TP.HCM)
