MẬT NHÂN, BÁCH BỆNH

HÌNH ẢNH, TÁC DỤNG, VỊ THUỐC NAM, ĐÔNG Y, BÀI THUỐC DÂN GIAN CHỮA BỆNH, THUỐC BẮC

Tên khoa học: Eurycoma longifolia Jack. Họ: Thanh thất (Simaroubaceae).

Tên khác: Bách bệnh, Lồng bẹt, Thon an(Tày).

Cách trồng: Nhân giống bằng hạt. Cây này mọc ở vùng núi thấp, trung du, gặp nhiều ở các tỉnh Tây nguyên và Miền trung. Thu hái từ thiên nhiên là chính.

Bộ phận dùng và cách bào chế: Vỏ thân, rễ, lá phơi hoặc sấy khô.

Tác dụng và liều dùng: Cây mật nhân mới dùng theo kinh nghiệm dân gian. Vỏ thân được dùng chữa các chứng bệnh như: Ăn uống không tiêu, nôn mửa, đầy bụng, tiêu chảy, sốt rét, lưng đau mỏi do phong thấp, giải độc do say rượu. Quả chữa lỵ. Rễ chữa ngộ độc và tẩy giun. Lá nấu nước chữa ghẻ, lở. Một số thầy thuốc Đông y ở tỉnh Phú yên sử dụng cả thân, vỏ, rễ chữa viêm gan, tiểu đường.

Liều dùng: Ngày dùng 6-12g dạng thuốc sắc hoặc bột.

Lưu ý: Phụ nữ có thai kiêng dùng.

Bài thuốc ứng dụng:

Bài 1: Chữa bại liệt nửa người bên phải do phong, dương khí suy yếu, mình lạnh, tê dại:

Mật nhân 4g, Rễ đinh lăng 10g, Rễ xấu hổ 8g, Dây đau xương 8g, Đậu chiều (sao) 8g, Dây trâu cổ 8g, Cây thần sa 8g, Hạt tiêu( loại tiêu chín, xát bỏ vỏ ngoài) 5g, Quế chi 5g, Gừng sống 3g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 2: Chữa âm huyết hư kém làm tê bại nửa người bên trái, lòng bàn tay chân nóng, hay hoa mắt, chóng mặt, đại tiện táo, tiểu tiện vàng:

Mật nhân 6g, Đậu đen 12g, Hà thủ ô đỏ 10g, Dây gùi 8g, Huyết rồng 8g, Rau muống biển 8g, Rễ nhàu 8g, Rễ ô môi 8g, Rễ cỏ xước 8g, Tang chi 8g, Dây ký ninh 2g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 3: Chữa đau bụng, chướng bụng, đầy hơi, ăn không tiêu:

Mật nhân 50g, Vỏ quýt 100g, Hoắc hương 100g, Củ bồ bồ 100g, Dây mơ lông100g, Dây rơm 100g, Củ sả 50g, Củ gấu 50g, Tiêu lốt 50g. Tất cả phơi khô, tán thành bột mịn, uống mỗi ngày 12g. Trẻ con tùy theo tuổi mà giảm bớt liều trên.

Bài 4: Chữa sốt, ngộ độc do say rượu:

Rễ mật nhân 20g sắc uống.

Bài 5: Chữa phụ nữ bế kinh, đau bụng lúc có kinh, nhức mỏi tay, chân:

Rễ, vỏ thân mật nhân 15g/ngày, sắc, chia uống 2 lần.

Bài 6: Chữa chàm ở trẻ em, chữa ghẻ lở ngứa,:

Lá mật nhân đun nước tắm, hoặc rửa sạch vùng da bị bệnh, giã lá cho nát, đắp lên.

Bài 7: Chữa thấp khớp(Thừa kế LY La Chí Thái-Xuân Lãnh, Đồng Xuân):

Rễ mật nhân 1 nắm, Gai quật ngược 1 nắm, Muồng quân đen 1 nắm. Sắc uống ngày 1 thang.

Hoặc dùng bài thuốc sau(Thừa kế LY Hồ Văn Trình- Đông Hòa, Củng Sơn): Rễ mật nhân khô 40g, Thảo nam sơn(vỏ thân) 40g, Rễ ô dước nam 40g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống liên tục trong 15 ngày.