TÔ MỘC

HÌNH ẢNH, TÁC DỤNG, VỊ THUỐC NAM, ĐÔNG Y, BÀI THUỐC DÂN GIAN CHỮA BỆNH, THUỐC BẮC

Tên khoa học: Caesalpinia sappan L. Họ: Vang(Caesalpiniaceae).

Tên khác: Gỗ vang, Vang nhuộm, Cây tổ phượng, Mạy vang(Tày), Co vang(Thái).

Cách trồng: Nhân giống bằng hạt, gieo thẳng xuống đất, trồng cách nhau 2-3m. Cây dễ trồng, đất nào cũng mọc được, chịu hạn tốt, ít sâu bệnh.

Bộ phận dùng và cách bào chế: Lõi gỗ, tên thuốc là tô mộc. Chặt những cây già, bỏ vỏ, chỉ lấy phần gỗ đỏ bên trong, cưa thành từng đoạn dài 4-6cm, chẻ nhỏ, phơi hoặc sấy khô.

Công dụng và liều dùng: Hành huyết, thông kinh, giảm đau, tán ứ, tiêu sang. Dùng để chữa các chứng bệnh: Đau bụng do bế kinh, sau khi đẻ hoặc bị đụng dập chấn thương gây ứ huyết, chữa lỵ ra máu, đau bụng do chảy máu, tiêu chảy vì nhiễm trùng.

Liều dùng: Ngày uống 6-15g dạng thuốc sắc hoặc hoàn, tán.

Bài thuốc ứng dụng:

Bài 1: Chữa đau bụng do bế kinh:

Tô mộc 12g, Củ gấu 12g, Nghệ đen 16g, Rễ cỏ xước 16g, Chỉ xác 12g, Lá mần tưới 12g, Ích mẫu 16g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống 3-5 thang trong 1 tháng.

Bài 2: Chữa ra máu nhiều sau khi đẻ: Tô mộc 12g sắc với 200ml nước còn 100ml, chia 2 lần uống trong ngày.

Bài 3: Chữa lỵ ra máu, đại tiện xối ra nước không dứt:

Tô mộc 20g, Lá phèn đen 20g, sắc uống.

Bài 4: Chữa sưng dương vật:

Tô mộc 10g, sắc với rượu uống hàng ngày.

Bài 5: Bài thuốc tiêu viêm, điều trị hỗ trợ khi bị gãy xương:

Tô mộc 10g, Lá móng tay, Ngải cứu, Huyết giác mỗi vị 12g, Nghệ 8g. Mỗi ngày uống 1 thang hoặc nấu thành cao để uống.

Bài 6: Làm thuốc sát khuẩn:

Tô mộc 200g, lá trầu không 200g, sắc với 1 lít nước, còn 500ml, cho thêm 20g phèn chua tán nhỏ, tiếp tục đun sôi rồi đóng vào chai, dùng làm thuốc sát khuẩn thay thuốc đỏ.

Bài 7: Thuốc rửa vết thương phần mềm, bị bệnh chàm:

Tô mộc 20g, Sài đất 200g, Vòi voi 50g, sắc với 600ml nước còn 250ml, lọc bỏ bã, đựng thuốc vào chai kín dùng dần. Khi dùng, tẩm bông, gạc vô trùng để rửa và đắp lên vết thương. Thuốc mỗi lần bào chế chỉ sử dụng trong 1 tuần.

Bài 8: Chữa viêm khớp gối (Thừa kế LY Phạm Quý Thái-Tân Hội, Sơn Hòa): Tô mộc 8g, Cây dòn rụm 8g, Cây bông phù dung 8g. Sắc uống ngày 1 thang.