NGHỆ, UẤT KIM, KHƯƠNG HOÀNG
HÌNH ẢNH, TÁC DỤNG, VỊ THUỐC NAM, ĐÔNG Y, BÀI THUỐC DÂN GIAN CHỮA BỆNH, THUỐC BẮC
Tên khoa học: Curcuma longa L. Họ: Gừng (Zingiberaceae).
Tên khác: Nghệ vàng, Uất kim, Khương hoàng, Co hem, Co khản mỉn(Thái), Khinh lương(Tày).
Cách trồng: Trồng bằng thân rễ có mầm. Đất trồng thích hợp là đất thịt nhẹ, pha cát, đất đồi cao ráo, thoát nước. Trước khi trồng, đất được cày, bừa kỹ, đập tơi nhỏ. Nếu vùng đồng bằng, cần lên luống, còn đất đồi thì trồng thành lô. Bón lót mỗi hecta 20-25 tấn phân chuồng, 250-300kg N, 200-300kg P2O5, 100-150kg k2O. Trồng cây cách nhau 25x30cm. Thời vụ trồng khoảng tháng 2-3. Sau khi đặt mầm, lấp đất sâu 3-5cm, phủ rơm, rạ lên trên và tưới giữ ẩm. Khi cây lên, thỉnh thoảng làm cỏ, vun xới quanh gốc, bón thúc bằng tưới nước pha loãng phân chuồng, phân đạm hoặc nước tiểu. Thu hoạch vào mùa đông, khi thân, lá đã tàn lụi.
Bộ phận dùng và cách bào chế: Rễ và thân rễ(củ).
Đào củ vào mùa đông. Rửa sạch đem đồ rồi phơi hoặc sấy khô. Nên tẩm dấm thanh trước khi dùng.
Công dụng và liều dùng: Chữa đau dạ dày, vàng da, mụn nhọt, các chứng bệnh phụ nữ sau khi sinh.
Liều dùng: 2-10g/ngày, dạng thuốc bột hoặc sắc.
Bài thuốc ứng dụng:
Bài 1: Chữa đau dạ dày, vàng da, suy nhược cơ thể:
Nghệ 100g, Mật ong 100ml.
Nghệ tán bột ngâm vào mật ong. Ngày uống 20-30g (khi uống cần lắc đều)
Bài 2: Chữa phụ nữ sau khi sinh ứ tích huyết:
Nghệ 6g, Nước 2 chén sắc thành ½ chén uống liên tục 1-2 tuần.
Bài 3: Chữa chứng khí hư (xích, bạch đới):
Nghệ tươi 1 củ, Rau má 1 nắm, rửa sạch, giã nát sắc nước uống.
Bài 4: Đái ra máu đau buốt:
Củ nghệ 20g., Củ hành tăm 20g.
Sắc uống lúc đói.
Bài 5: Chữa mụn nhọt, làm vết thương chóng lên da non:
Bột nghệ 5g, Mật ong 50g.
2 vị trộn đều bôi lên vết thương hoặc mụn nhọt đã vỡ mủ.
Bài 6: Trị suyễn, khó thở ở trẻ em:
Bột nghệ 200g, Xác ve sầu 190g. Xác ve sầu bỏ miệng, cánh rồi tán thành bột, trộn với nghệ, luyện thành viên to bằng hạt đậu xanh. Ngày uống 2 lần, mỗi lần từ 4-8 viên với sữa(tuỳ theo tuổi). Cũng có thể sắc bột thuốc rồi hoà với sữa để uống.
Bài 7: Trị bỏng do lửa hoặc nước sôi:
Lấy 100g củ nghệ già thái mỏng, sao khô rồi tán thành bột. Nấu bột đó với 60ml dầu mè hoặc dầu đậu phụng. Đun sôi từ 10-20 phút, lọc bỏ bã, để nguội bôi lên vết bỏng.
Bài 8:Trị chứng ứ huyết hoặc chảy máu do tai nạn té ngã, đụng dập:
Lấy củ nghệ tươi gọt vỏ, giã nát, vắt lấy 12-15ml nước hoà với 150ml nước tiểu trẻ con uống trong ngày. Hoặc dùng bài sau(Thừa kế LY Phạm Ưng-Bình Kiến, TP Tuy Hòa): Nghệ vàng 8g, Nghệ tím 12g, Cỏ xước 10g, Cỏ mực 4g, Cốt khí 4g. Sắc uống ngày 1 thang.( Phụ nữ đang mang thai kiêng dùng bài này).
Bài 9:Trị chứng đổ mồ hôi thường xuyên:
Lấy củ nghệ tươi mài với nước sạch rồi bôi lên hai đầu vú thường xuyên.
Bài 10: Chữa chốc đầu:
Củ nghệ già 100g, mật heo 3 cái. Nghệ gọt vỏ, giã nhừ hòa với nước mật heo, lọc bỏ bã rồi cho vào chén đun cách thủy sôi khoảng 30 phút. Rửa sạch và làm bở vùng da đầu bị chốc, rồi bôi thuốc vào. Mỗi ngày rửa và bôi thuốc 1 lần.
