Nhiều chủng nấm có thể gây thương tổn ở da đầu và tóc.
Các tác nhân gây bệnh khác nhau gây nên những hình thái lâm sàng khác nhau. Người ta chia ra các hình thái lâm sàng của nấm tóc như sau:
1. Nấm tóc do Trichophyton
Là những đám bong vẩy nhỏ ở da đầu, không có hiện tượng viêm, ranh giới không rõ. Trong đám bong vẩy tóc bị gãy cách mặt da 1 – 2 mm. Tóc gãy không đồng đều, chỉ thấy tóc thưa.
Có khi các thương tổn liên kết lại thành một mảng lớn.
Không có triệu chứng cơ năng gì.
Nếu không được điều trị sẽ tiến triển hàng năm và biến thành kinh diễn. Trong Trichophytie kinh diễn thương tổn thường khu trú vùng mang tai và vùng chẩm; là những đám bong vẩy và những sẹo teo da. Tóc thưa thớt, nếu nhìn kỹ sẽ thấy những chấm đen, đấy là những tóc bị gãy sát mặt da còn lại chân tóc.
Muôn xác định chẩn đoán thường nhổ chân tóc còn lại hoặc lấy kim gợi những chấm đen lên để soi tìm nấm.
2. Nấm tóc do Microsporon
Tổn thương là những đám bong vẩy kích thước lớn, tròn hoặc bầu dục, ranh giới rõ ràng, Trong đám thương tổn tóc bị xén đều cách mắt da 2 – 3 ly vì vậy người ta còn gọi nấm này là nấm xén tóc.
Các chân tóc còn lại được bọc trong lớp vẩy trắng như nhúng vào bột mà người ta thường gọi là chân tóc mang bít tất trắng. Đấy là những bào tử nấm bao xung quanh tóc bị tổn thương.
3. Nấm tóc thể thâm nhiễm và mưng mủ
Thể này thường do những chủng nấm cổ nguồn gốc từ súc vật truyền sang người.
Bắt đầu xuất hiện ở chân tóc những mụn mủ nhỏ, các mụn mủ này lan rộng dần ra tạo thành một mảng lớn, hình tròn hay hình bầu dục, ranh giới rõ ràng, bờ nổi cao trên mặt da. Các mụn mủ dần ăn sâu xuống và tạo thành các áp xe. Bề mặt tổn thương có vẩy tiết. Tóc trong đám tổn thương rụng hết. Nếu cậy vẩy ra bề mặt tổn thương sẽ lỗ chỗ như tổ ong nên mới có tên là kerion de celse.
4. Nấm tóc do Favus
Bệnh có từ lâu đời ở các nước có trình độ vệ sinh còn thấp kém, Hiện nay bệnh ít gặp, hoặc có gặp những hình thể không điển hình.
Trong thể điển hình thấy xuất hiện trên da đầu những chấm đỏ phủ vẩy tiết vàng, ở giữa lõm xuống, nếu cậy vẩy đi sẽ để lại một hình gô để bao quanh một sợi tóc.
Tóc không rụng, vẫn mọc dài nhưng khô và mất vẻ bóng bẩy.
Các chấm này liên kết với nhau thành màng lớn phủ vẩy tiết và cổ một mùi hôi đặc biệt có thể nhận biết là nấm Favus.
Các thể không điển hình là thể giống bệnh chốc, và thể bong vẩy khô.
Để xác định chẩn đoán thường làm các xét nghiệm sau đây:
– Soi tươi lấy vẩy da chân tóc còn lại, ngâm trong KOH 20 – 30% trong vòng 1 -2 giờ, đem soi dưới kính hiển vi sẽ phân biệt được nấm Trichophyton, Microsporpon hay Favus (do (trichophyton schonleini).
– Nuôi cấy để phân loại chủng nấm gây bệnh.
Điều trị nấm tóc
Trước đây sử dụng những biện pháp như quang tuyến, hoá chất để làm rụng tất cả tóc, rồi bôi các thuốc chống nấm để tóc mọc lên không bị nhiễm nấm. Tuy vậy các phương pháp này không được hoàn hảo và có những biến chứng.
Hiện nay griseofulvine và một số thuốc chống nấm khác cho kết quả tốt hơn và ít gặp các biến chứng hơn.
– Tại chỗ: cho bôi các thuốc bong vẩy và các thuốc chống nấm như: ASA, cồn iod salicilic 3%, kem Fazol, clotrimazol.
– Đối với thể thâm nhiễm và mưng mủ cần rạch tháo mủ, và cho các dung dịch màu như dd. castellani.
– Toàn thân: cho uống Gricin với liều lượng 10mg – 20mg/1kg cơ thể trong vòng 3 – 4 tuần.
Hoặc Nizoral 200mg/ngày, trong vòng 3 – 4 tuần. Hay Sporal 100 – 200mg/ngày trong vòng 3 – 4 tuần.
