Định nghĩa
Ngôi thai là phần thai nhi trình diện trước eo trên của khung chậu người mẹ.
Mốc trong ngôi chỏm là xương chẩm (thóp sau). Đường kính lọt của ngôi là Hạ chẩm – thóp trước 9,5 cm.
Khung chậu mẹ là 01 hình ống gồm có 3 eo: Eo trên, eo giữa và eo dưới.
Eo trên có một đường kính quan trọng nhất là đường kính trước sau (nhô – hậu vệ), bình thường nhô – hậu vệ ³ 10,5 cm.
Thai nhi đi qua khung chậu mẹ từ eo trên qua eo giữa tới eo dưới ra ngoài trong cuộc đẻ theo một cơ chế nhất định gọi là cơ chế đẻ.
Đẻ ngôi chỏm phải qua 3 giai đoạn: Đẻ đầu, đẻ thân và đẻ mông.
Mỗi giai đoạn lại gồm có 4 thì: lọt, xuống, quay, sổ.
Ngôi chỏm kiểu thế chẩm chậu trái trước là kiểu thế hay gặp nhất và thuận lợi nhất cho một cuộc chuyển dạ đẻ.
Kiểu thế chẩm chậu trái trước gặp trong 65% của các cuộc đẻ ngôi chỏm, mà ngôi chỏm lại chiếm 95% các cuộc đẻ tự nhiên.
Ngôi chỏm, kiểu thế chẩm chậu trái trước gặp ở các bà mẹ có khung chậu bình thường, thành bụng còn chắc (đẻ ít), bộ phận sinh dục không có dị dạng, còn thai nhi, ối, rau cũng bình thường.
Đẻ ngôi chỏm kiểu thế chẩm chậu trái trước cũng qua 3 giai đoạn: Đẻ đầu, đẻ vai và đẻ mông và cũng gồm có 4 thì:lọt, xuống, quay, sổ cho từng giai đoạn.
Đẻ đầu
Gồm 4 thì.
Lọt
Chuẩn bị lọt: Cúi tốt, chồng khớp, tạo bướu thanh huyết.
Lọt chính thức: Ngôi đi qua đường kính chéo trái của eo trên, chẩn đoán lọt ngôi bằng dấu hiệu Farabeuf. Có hai kiểu lọt:đối xứng (ít gặp) và không đối xứng hoặc trước hoặc sau, nhưng hay gặp lọt kiểu không đối xứng sau.
Xuống
Ngôi thai xuống.
Trong lòng tiểu khung từ eo trên đi qua eo giữa xuống eo dưới.
Quay
Khi ngôi chạm vào hoành chậu sẽ quay 450 ngược chiều kim đồng hồ về kiểu thế chẩm vệ để chuẩn bị sổ.
Sổ
Cùng với sức rặn của người mẹ, ngôi thai sẽ được sổ ra ngoài dưới tác dụng của cơn co tử cung. Có 2 cách sổ:sổ kiểu chẩm vệ hoặc chẩm cùng.
Đẻ vai
Vì vai vuông góc với đầu do đó vai sẽ lọt theo đường kính chéo phải của eo trên, cũng gồm 4 thì:
Lọt
Chuẩn bị lọt: Vai thu nhỏ lại từ 12cm đường kính lưỡng mỏm vai xuống còn 9cm.
Lọt chính thức: Đường kính lưỡng mỏm vai đi qua đường kính chéo phải của eo trên.
Xuống
Vai xuống trong lòng tiểu khung từ eo trên qua eo giữa để xuống eo dưới.
Quay
Vai quay 450 theo chiều kim đồng hồ đểvề đường kính trước sau của eo dưới chuẩn bị cho thì sổ.
Sổ
Vai sổ ra ngoài âm hộ dưới tác dụng củacơn co tử cung và sức rặn người mẹ và trong một số trường hợp có sự giúp đỡ của người đỡ đẻ.
Đẻ mông
Nói chung cũng qua 4 thì như đẻ đầu và đẻ vai, nhưng vì mông nhỏ nên sau khi sổ đầu và sổ vai thì mông sẽ tụt ra nhanh không rõ ràng các thì.
Chẩn đoán ngôi chỏm kiểu thế chẩm chậu trái trước nói chung không khó, nếu thăm khám lâmsàng kỹ và nếu cần thiết thì cho làm siêu âm hoặc chụp X quang.
Xử trí phải luôn nhớ nguyên tắc tuân theo qui luật tự nhiên, càng can thiệp nhiều bao nhiêu càng làm tăng tai biến cho mẹ và cho con bấy nhiêu, đôi khi dẫn đến chấn thương thậm chí tử vong cho thai nhi và cho mẹ.
